Nederlandse Antillen komen uit Stille Oceaan

De Nederlandse Antillen zijn in de laatste 130 jaar tussen de Amerikaanse continenten door van de Stille Oceaan naar de Atlantische Oceaan gereisd. In een visuele reconstructie laten masterstudent Lydian Boschman en haar begeleider dr. Douwe van Hinsbergen van de Universiteit van Utrecht zien.
  

Het Caraïbisch gebied zoals we het nu kennen is het resultaat van een lange geschiedenis aan bewegende aardplaten. Zo’n 130 miljoen jaar geleden, tijdens de hoogtijdagen van de dinosauriërs, lag de Caraïbische aardplaat niet tussen de Amerikaanse continenten in, maar ten westen daarvan, vlak voor de kust van wat nu Colombia is.

130 miljoen jaar

In die 130 miljoen jaar is een hoop gebeurd, laat masterstudente Lydian Boschman zien in de video die ze tijdens het schrijven van haar masterscriptie maakte. Het Afrikaanse continent schuift op naar het oosten en neemt Zuid-Amerika een stukje mee. De Caraïbische plaat vormde ongeveer 130 miljoen jaar geleden uit een stuk korst dat oorspronkelijk in de Stille Oceaan thuis hoorde, en schuift tussen Mexico en Zuid-Amerika door naar zijn huidige positie. Zuid-Amerika breekt los van Afrika en komt bijna weer op zijn oorspronkelijke plek te liggen.

  
Reconstructie

“Zo’n gedetailleerde reconstructie voor de Antillen en het Caraïbisch gebied bestond nog niet,” vertelt masterstudente Boschman. “Het is daar veel te moeilijk om op conventionele wijze onderzoek naar te doen. Normaal kijken we naar magnetische afwijkingen in de oceaan, maar hier kon dat niet. De hele Caraïbische zee is namelijk bedekt met een dikke laag vulkanisch gesteente, waardoor het magnetisme niet meer meetbaar is.”

Nieuwe methode

Boschman moest daarom uitwijken naar alternatieve methodes, waaronder het bestuderen van vulkanisme. Het Caraïbisch gebied is vulkanisch actief en uit de uitstoot kan worden herleid waar op welk moment in de geologische geschiedenis subductiezones zaten. Dat zijn gebieden waar de ene aardplaat onder de andere schuift. “Door op deze manier te werken hebben we een nieuwe methode ontwikkeld. Dat maakt dit onderzoek extra bijzonder,” vertelt Boschman.

Bewezen vermoeden

“In ons vakgebied vermoedden we al een tijdje dat de Caraïbische aardplaat heel vroeger aan de andere kant van het Amerikaanse continent lag”, vertelt begeleider dr. Douwe van Hinsbergen. “Maar met dit vernieuwende onderzoek hebben we dat vermoeden ook aan kunnen tonen. Het verklaart bijvoorbeeld ook de geologische verschillen tussen de bovenwindse en benedenwindse eilanden. Die hebben een hele andere oorsprong.”

Wetenschappelijk relevant

“Geologisch onderzoek naar de Nederlandse Antillen en het Caraïbisch gebied is erg relevant”, zegt Van Hinsbergen. “De seismische activiteit en dus het gevaar op aardbevingen, vulkaanuitbarstingen en tsunami’s is erg groot. Deze nieuwe methode vergroot ons inzicht in de bewegingen in de aardmantel die achter die activiteit in dat gebied zitten. Bovendien zit er veel gas, olie en ertsen langs de randen van de aardplaat waar we nu een steeds beter beeld van krijgen.”