Een compacte stad is een duurzame stad

 
Schijnbaar lukraak neer gegooide bedrijventerreinen zijn de afgelopen jaren het symbool geworden van de verrommeling van Nederland. Ook voor nieuwe woonwijken richtte de blik van lokale bestuurders en projectontwikkelaars zich op de open ruimte aan de rand van stad en dorp. Gevolg: De groene ruimte in Nederland raakt versnipperd en de mobiliteit om van en naar die woonwijken en bedrijventerreinen te komen neemt fors toe.

Het College van Rijksadviseurs (Rijksbouwmeester Liesbeth van de Pol en de rijksadviseurs Ytje Feddes (landschap), Ton Venhoeven (infrastructuur) en Wim Eggenkamp (cultureel erfgoed) pleit voor een andere, duurzame manier om om te gaan met de beschikbare ruimte. Nieuwbouw tussen bestaande bebouwing beperkt de mobiliteit, houdt open groen open en zorgt voor een hoogwaardiger leefomgeving, aldus de deskundigen.
 
Nieuwbouw is in de afgelopen honderd jaar steeds ruimer van opzet geworden, met als gevolg dat Nederland steeds voller is gaan lijken. In 2040 moeten er nog eens een half miljoen nieuwe woningen in de Randstad verrijzen. Oud-minister Cramer had de ambitie om veertig procent daarvan binnen bestaande stadsgrenzen te bouwen (Structuurvisie Randstad 2040). In de ogen van de rijksadviseurs gaat dit lang niet ver genoeg. 

Het vastplakken van nieuwe wijken aan de rand van de bebouwde kom moet en kan beperkt worden. Volgens de onderzoekers die in opdracht van het college de publicatie Prachtig Compact NL opstelden, is er nog veel ruimte te vinden door bestaande, verouderde woonwijken op te knappen en oude havens, industrie en bedrijfsterreinen te hergebruiken voor woningbouw. Ook dorpen en kleine steden bieden binnen de bebouwde kom nog voldoende mogelijkheden voor nieuwbouw.

Dat geldt niet alleen voor woonwijken, maar ook voor bedrijventerreinen. Gemeenten bieden twee keer meer bouwrijpe grond aan op bedrijventerreinen dan nodig is. Dat is in strijd met afspraken tussen Rijk, gemeenten en provincies. Oorzaak is overheidsfalen op alle niveaus. Han Olden komt tot deze conclusie in zijn proefschrift Uit voorraad leverbaar, waarop hij 11 maart promoveert aan de faculteit Geowetenschappen van de Universiteit Utrecht. Hij analyseerde het beleid voor bedrijventerreinen op nationaal, provinciaal en gemeentelijk niveau. Gemeenten moeten zich terugtrekken uit de uitgiftemarkt van bedrijventerreinen, luidt zijn advies. Lees hier hier het artikel Nog steeds teveel nieuwe bedrijfsterreinen in Binnenlands Bestuur over dit proefschrift.

Proppen

Bouwen binnen de bebouwde kom is pure winst voor het openhouden van het landschap. Bang dat mensen niet staan te springen om dicht op elkaar gepropt te worden zijn de onderzoekers van Prachtig Compact NL niet. Zij zien juist voordelen van mooi ingepaste nieuwbouw tussen bestaande bouw. Stedenbouwkundigen zijn ervan overtuigd dat mensen liever in een contrastrijke leefomgeving wonen waarin ontspanning, werk, school, zorg en wonen gecombineerd worden dan in eindeloze vinexwijken.

Bovendien hebben nieuwe wijken buiten stads-en dorpsgrens een negatief effect op de mobiliteit, aldus de rjksadviseurs. De bewoners zijn veelal forenzen die 's ochtends en 's avonds van en naar hun werk rijden. Door het bouwen van meer (betaalbare) woningen in stedelijke kernen zou dit woonwerkverkeer terug gebracht kunnen worden. Ook de ontwikkeling van kantoorlocaties bij stations maakt de stad compacter en helpt automobiliteit terugdringen.

In Change Magazine Duurzame Mobiliteit zei rijksadviseur voor infrastructuur en architect Ton Venhoeven: "Je kunt een heleboel gereden kilometers voorkomen als je mensen in staat stelt om te voet of met de fiets naar school, werk, hobby's of recreatie te gaan. Een dichtere bebouwing bij  mobiliteitsknooppunten zoals stations maakt dat mogelijk. Maar ook aantrekkelijke stadsparken, zoals het Amsterdamse Westerpark, kunnen ervoor zorgen dat niet de halve stad zich naar strand wil verplaatsen zodra het mooi weer is. Voor jonge tweeverdieners met kinderen is tijd kostbaar. Zij willen niet gezamenlijk drie, vier uur per dag kwijt te zijn aan woon-werkverkeer."