Klimaatbestendigheid van de stad

Steden moeten werken aan hun klimaatbestendigheid. Diverse projecten uit de onderzoeksprogramma's Klimaat voor Ruimte en Kennis voor Klimaat richten zich specifiek op de stad. Maar dat leidt niet overal tot daden.

Een van de projecten uit het programma Klimaat voor Ruimte is Klimaat in de stedelijke omgeving, opgezet voor het ontwikkelen van een modelinstrumentarium om de effectiviteit van adaptatiemaatregelen door te rekenen. Bert van Hove, universitair docent Klimaatveranderingen en Luchtkwaliteit aan de Universiteit van Wageningen, is projectleider: "In steden wordt nu bijna niets gemeten. Het laatste onderzoek is in de jaren zeventig gedaan in Utrecht, maar toen werd alleen gekeken naar de feitelijke temperatuur. Wij willen breder meten want ook wind, luchtvochtigheid en straling kunnen een rol spelen bij hittestress."

Van Hove doelt daarmee op gezondheidsproblemen die het gevolg zijn van langdurige blootstelling aan extreme warmte. Als alles goed werkt, hoopt hij met het ontwikkelde modelinstrumentarium te kunnen aantonen wat de effectiviteit is van adaptatiemaatregelen in de stad, zoals het aanleggen van parken, groene daken of wateropslag.

Verrassende inzichten

Om steden bewust te maken van de maatregelen die zij kunnen nemen tegen klimaatverandering, is de adaptatiescan ontwikkeld door de adviesbureaus Tauw en Builddesk. Het is een computerprogramma waarmee gemeenten kunnen nagaan of hun nieuwe en bestaande plannen bestand zijn tegen klimaatveranderingen. Het leverde verrassende inzichten op, zegt Hans Schneider van Builddesk. "Groningen wil profiteren van het warmere klimaat door het toerisme te bevorderen. Maar ze hebben ook gemerkt dat in droge hete zomers de drinkwatervoorziening een kritische grens bereikt. De adaptatiescan legt deze ontwikkelingen naast elkaar en dan krijg je boeiende discussies. Want wat doe je met je drinkwater als in een hete zomer twee keer zoveel mensen in een regio zijn door het toegenomen toerisme?"

Bouwen voor de komende 30 jaar

Chris Zevenbergen van Dura Vermeer denkt dat bouwers en ontwikkelaars weinig doen met klimaatadaptatie "omdat het op het oog niks oplevert". Terwijl er juist in deze tijd kansen liggen voor de bouwsector. "Je kunt je onderscheiden door oplossingen aan te dragen die klimaatadaptatie mee laten liften met andere opgaven, bijvoorbeeld door het slim combineren en stapelen van functies."

Zevenbergen denkt ook aan het verkorten van de afschrijvingstermijn van gebouwen, huizen en infrastructuur. "Gelet op de toenemende onzekerheden moet je wellicht niet meer bouwen voor de komende 100 jaar, maar er rekening mee houden dat over 30 jaar de wereld en het klimaat misschien zodanig zijn veranderd dat er behoefte is om gebieden op dat moment anders te bestemmen of in te richten. Nu leggen we ons volledig vast: eens bebouwd altijd bebouwd." Ook pleit Zevenbergen voor het integreren van klimaatmitigatie en adaptatie, met andere woorden: de stad klimaatbestendig maken met ingrepen die tegelijkertijd bijdragen aan het streven naar klimaatneutraliteit en omgekeerd.