Samen investeren in droge voeten

"Deltafonds vullen met publiek en privaat geld"

Gezien het tempo van de klimaatverandering, is alleen overheidsgeld niet voldoende voor de nodige investeringen in bescherming tegen het water. Dat stelt Roelof Balk, voormalig directeur van Groenfonds in NAW, het blad voor integrale gebiedsontwikkeling.

Het nieuwe kabinet ziet zich gesteld voor miljardenbezuinigingen. Tegelijkertijd staat de bescherming van Nederland tegen water onder druk door klimaatverandering en de zeespiegelstijging die deze mogelijk veroorzaakt. Dat is een zorgwekkende combinatie vindt Roelof Balk, die meer vergt dan de miljarden die de overheid gereserveerd heeft. De Deltacommissie verwacht dat er de komende vier decennia 1,2 à 1,6 miljard euro per jaar nodig is voor de uitvoering van het Deltaprogramma. Voor de daaropvolgende halve eeuw is er elk jaar 0,9 à 1,5 miljard euro nodig om Nederland veilig en droog te houden. Deze bedragen komen uit een speciaal deltafonds. Het wordt tot 2020 gevuld met geld dat is gereserveerd voor waterveiligheid en zoetwatervoorziening in het Infrastructuurfonds. Na 2020 komt er jaarlijks minimaal 1 miljard euro beschikbaar.

Rijke provincies

Er gaat alleen rijksgeld in het deltafonds. Tot 2020 is niets extra's geregeld voor de extra investeringen van het Deltaprogramma, die mogelijk nodig zijn om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen. Daarom adviseert Balk, van 1995 tot 2008 directeur van het Nationaal Groenfonds, om andere financieringsbronnen aan te boren. Zoals de provincies (die vaak vermogend zijn) en de kapitaalmarkt (waar vooral particuliere spaarders veilige investeringen zoeken met een solide rendement). Het Groenfonds is volgens Balk een goed voorbeeld. Dit fonds is opgericht door de provincies en het ministerie van LNV en biedt financieringen voor natuur en landschap, zodat plannen bijvoorbeeld voor de Ecologische Hoofdstructuur sneller kunnen worden uitgevoerd. Daarbij worden publieke en private geldstromen gebundeld. Precies dat laatste schort eraan bij het deltafonds, benadrukt Balk.

Groene investering

Ook als de overheid zou zwemmen in het geld, zou het goed zijn om het fonds publiek-privaat te financieren, vindt Balk. In NAW zegt hij: "Met slimme combinaties kom je vaak verder. Ik verwacht dat veel mensen bereid zullen zijn geld te steken in hun eigen omgeving en veiligheid, net zoals ze dat nu doen in groene beleggingen. Als je het Deltaprogramma aanwijst als groen of maatschappelijk project, lukt dat. Dat valt goed te beargumenteren: veiligheid tegen hoogwater is een maatschappelijk doel en de projecten gaan bovendien vaak gepaard met natuuraanleg en verbetering van de ecologische kwaliteit."

Balk stelt voor dat het fonds zelf leningen moet kunnen aantrekken, apart staat van het Rijk en een actieve financieringsrol kan spelen. De provincies die sinds de privatisering van de nutsbedrijven zeer vermogend zijn - en de begerige blik van het rijk op dit kapitaal vrezen - hebben belang bij zo'n rol. Balk: "Ze moeten toch nadenken over de inzet van hun vermogens voor de leefomgeving. Een soort investeringsfonds. Daarmee worden ze investeerders in deltaveiligheid."

Deltacommissaris Kuijken, aangesteld voor de komende zeven jaar, zou graag doorpraten over het idee van Balk. "Tot 2020 is er best veel rijksgeld beschikbaar", zegt hij in NAW. "Het geld uit het zogenoemde natte Infrastructuurfonds gaat naar het deltafonds, voor de lopende programma's. En ik sluit niet uit dat je andere geldstromen daaraan kunt koppelen. Best mogelijk dat straks, als het deltafonds definitief wordt ingericht, publieke en private gelden worden gecombineerd. Maar wat voor mij als een paal boven water staat, is dat je deze belangrijke rijksverantwoordelijkheid nooit buiten boord kunt zetten."

Lees het hele artikel in NAW-magazine