De invloed van extreem weer op het spoor

Onderzoek van Kennis voor Klimaat naar de invloed van extreem weer op het spoor

Vertragingen op het spoor en uitval van treinen zijn vaker het gevolg van extreem weer dan gedacht, zo blijkt uit onderzoek. Maar de economische schade valt mee.

Dit artikel komt uit het boek ‘Klimaat en vitale infrastructuur’ van Kennis voor Klimaat en is speciaal bewerkt voor ChangeMagazine.nl. Kennis voor Klimaat heeft eind 2014 haar poorten gesloten. In negen boeken is een dwarsdoorsnede van alle kennis en ervaring die in de afgelopen jaren zijn opgedaan, weergegeven. In het boek over het thema infrastructuur en netwerken is het hele artikel te lezen. De boeken zijn digitaal te lezen op www.kennisvoorklimaat.nl/oogst

Het Nederlandse spoornetwerk heeft een totale lengte van 6830 kilometer, beheerd door ProRail. Jaarlijks zijn er ruim drieduizend verstoringen, die in meerdere of mindere mate invloed hebben op het treinverkeer. Medewerkers van de VU Amsterdam koppelden de verstoringen aan gegevens van ruim dertig weerstations en vonden een duidelijk verband. “Bij temperaturen boven de 23 graden Celcius en onder de min drie kwamen aanzienlijk meer verstoringen voor”, zegt Jos van Ommeren, hoogleraar stedelijke economie aan de VU Amsterdam. “Ook sneeuw, bladeren en flinke variaties in het weer op dezelfde dag hebben invloed. Effecten van regenval hebben we niet aangetroffen.” De resultaten van het onderzoek verrasten de technici van ProRail. “Ze hadden de relatie tussen storingen en temperatuur alleen bij hogere temperaturen verwacht.”

Verstoringen in het spoornetwerk zijn verantwoordelijk voor de helft van de vertragingen in het treinverkeer, de andere helft wordt veroorzaakt door de treinen zelf. Ook daar spelen de weersomstandigheden een rol, zegt Van Ommeren. “Boven de 27 graden Celcius en onder de min vijf vertonen treinen meer gebreken dan bij andere temperaturen.” Met de opgedane kennis kan ProRail op voorhand beter inspelen op veranderende weersomstandigheden.

Economische schade

De economische schade van vertragingen op het spoor valt mee, ontdekten Van Ommeren en zijn collega’s. “We hebben onderzocht of reizigers geld over hebben voor een robuuster spoornetwerk, zodat vertragingen worden voorkomen. In totaal tachtig miljoen euro, zo bleek. Veel te weinig om het netwerk klimaatbestendig te maken zodat extreme weersomstandigheden minder invloed hebben.” Hieruit concludeert Van Ommeren dat reizigers weliswaar ongemak ervaren door verstoringen op het spoor, maar geen grote economische schade.

De kosten van een regenbui

Extreem weer heeft ook voor het wegverkeer stevige gevolgen. Extreme regen- en sneeuwbuien kunnen tot files leiden. Twee millimeter neerslag per uur geeft tien procent extra kans op vertragingen, bij meer dan tien millimeter stijgt de kans op vertragingen naar 25 procent. Volgens kennisinstituut TNO is het aantal verliesuren door regen zo’n 50 tot ruim 80 miljoen uur per jaar. Maaike Snelder van TNO: “Als je uitgaat van een gemiddelde reistijdwaardering van 10 euro per uur, dan correspondeert dat met een economische schade van circa 0,5 tot 0,8 miljard euro.” In 2008 liep de Botlektunnel tijdens een extreme regenbui onder, omdat de pompen door blikseminslag buiten gebruik waren geraakt. Het water steeg tot een meter hoogte en op diverse snelwegen ontstonden lange files. De economische kosten door reistijdverlies kwamen die dag op 367.500 euro.

Jos van Ommeren zette het onderzoek voort van econoom Piet Rietveld, die in 2013 overleed.