Drie eilanden, drie entiteiten, één natuurbeheerkoepel

De natuur in al haar verscheidenheid

Van nevelwoud en zoutkoepels tot koraalzuilen. De drie eilanden Saba, St. Eustatius en Bonaire hebben niet alleen elk een eigen bevolking, cultuur, taal en bestuur. De onderlinge verschillen op gebied van natuur zijn net zo groot als tussen het waddengebied en het Limburgse heuvelland.

Door Baud Schoenmaeckers en Maartje Smeets

Zo groot als de culturele en bestuurlijke verschillen zijn tussen de drie eilanden, zo groot is ook de verscheidenheid aan natuurlijke rijkdommen (zie kaders). Maar er is goede samenwerking op gebied van natuurbeheer, zegt Kalli De Meyer, directeur van de Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA). DCNA is de koepel van natuurparken van de voormalige Antillen en Aruba en ondersteunt het beheer van de parken, promoot duurzaam beleid en geeft educatie en voorlichting.

Duurzaam natuurbeheer

Een wettelijk kader en bestuurlijke regelgeving zijn onontbeerlijk voor duurzaam natuurbeheer en exploitatie. Daarom zijn we blij dat de Eilandverordening Natuurbeheer sinds 1 september 2010 van kracht is en dat het Ruimtelijk Ontwikkelingsplan binnenkort door het bestuur op Bonaire wordt aangenomen, zegt Elsmarie Beukenboom, directeur van Stichting Nationale Parken Bonaire, STINAPA. In onze grotten leven vleermuizen. De vleermuizen zijn beschermd, de grotten niet. Als het Ontwikkelingsplan wordt aangenomen hoop ik dat beide de status beschermd krijgen. De vleermuis is van groot belang voor het eiland omdat het beestje als enige voor de verspreiding van cactussen zorgt die een onmisbare schakel vormen in de voedselketen. Ik zeg niet dat toeristen niet meer de grotten in mogen, maar ik wil weten wat de effecten zijn. Op basis van wetenschappelijke informatie kan beleid worden gemaakt. Dit geldt voor het beheer van de parken, zowel boven als onder water, op alle drie de eilanden.

Klimaatverandering

Ook heeft de natuur op de eilanden te maken met de effecten van klimaat-verandering. Voornamelijk Bonaire en Statia hebben laag gelegen delen, die de verwachte zeespiegelstijging moeilijk aankunnen. Sinds 2002 is het op de eilanden warmer en droger geworden, wat bijvoorbeeld de groei van bergvegetatie op Saba en Statia beïnvloedt.

Alterra, onderdeel van de Wageningen Universiteit en Researchcenter, voert in opdracht van het ministerie van LNVonderzoek uit naar de effecten van klimaatverandering op de eilanden. In een voorpublicatie geeft het instituut aan dat de eilanden zich kunnen aanpassen op het gebied van landgebruik, zonering en natuurbeheer. Aan de oorzaken van klimaatverandering kunnen wij niks doen. Wel kunnen we onze eilanden robuust maken, zegt Kalli de Meyer. Het is dan ook van belang om de ontwikkelingen op de eilanden in samenhang te bezien. Met gebruikmaking van lokale kennis en mogelijkheden, kunnen de nieuwe Nederlandse gemeenten duurzaam groeien.

Biodiversiteit op de eilanden

Saba
De natuur op Saba is misschien wel de best bewaarde op aarde. Het eiland heeft geen stranden, maar de onderwaterwereld is adembenemend. Het water is kristalhelder.

Dit zorgt voor een prachtig zicht op koraalsoorten, de bontgekleurde sponzen en de toverachtige pinnacles die als dunne naalden recht overeind staan. De pijlstaartrog, waterschildpad en verpleegsterhaai hebben hier hun habitat. Bijzonder zijn de warmwaterbronnen, de mysterieuze lavatunnels en de lavarotsen van het Ladder Labyrinth doolhof. Lees meer over de natuur op Saba op DCNA.nl

St. Eustatius
St. Eustatius is zowel boven als onder water rijk aan verscheidenheid. Waar de onderzeese gebieden van Saba worden gekenmerkt door zuilenkoraal, heeft Statia klompkoraal. De zeeschildpad voedt er zich in de velden zeegras. Op de bodem van de vulkaankrater komen bedreigde dier- en plantsoorten voor zoals de Red Bellied Racer slang en de Lesser Antillean leguaan. Ook de al verdwenen geachte plant Statia Morning Glory is nog te vinden op het eiland. Lees meer over de natuur op Statia op DCNA.nl
 

Bonaire
Bonaire heeft met zijn mangrovebossen en zoutkoepels weer heel andere kenmerken. Het eiland heeft droge gebieden waar vele cactussoorten zich thuis voelen. Vleermuizen die in grotten huizen zorgen voor de verspreiding ervan. De roze flamingo is een belangrijk symbool van het eiland, maar ook parkieten en papegaaien zijn er in groten getale te vinden. Duikers vergapen zich op Bonaire aan de gekleurde koraalriffen en sommige stranden zijn nestplaatsen voor zeeschilpadden. Lees meer over de natuur op Bonaire op DCNA.nl

Foto's: Koraal, Hans Leijnse; Bruine Pelikaan, Miro Zumrik; Mangrove bos, Henkjan Kievit

De Rode Lijst van het International Union for the Conservation of Nature (IUCN) geeft aan welke soorten behoefte hebben aan bescherming. Zij geeft het risico dat een soort uitsterft weer en de ernst van de bedreiging. Op de rode lijst staat een aantal soorten die op of rond de BES-eilanden leven zoals de bultrugwalvis, hertshoornkoraal, de tijgerhaai en de lederschildpad. Bekijk hier de hele rode lijst van de eilanden »

Bekijk het PDF-bestand met het hele artikel

Dit artikel is onderdeel van het themanummer Biodiversiteit op Bonaire, Saba en St. Eustatius, dat op 10-10-2010 verscheen. Op die datum werden Bonaire, St. Eustatius en Saba bijzondere gemeenten van Nederland. Nederland kreeg er per 10 oktober een nog grotere verantwoordelijkheid voor de rijkdom aan natuur van de eilanden bij. Naast hei, bos en duin is er nu ook Nederlands koraal. En: wat betekent de nieuwe status voor de eilandbewoners, hun band met Nederland?

10 oktober 2010