Klimaatverandering verhoogt voedselprijzen

Veel klimaatmodellen voorspellen de toekomstige invloed van de opwarming van de aarde op de voedselproductie. Een nieuwe studie toont de invloed die klimaatverandering nu al heeft op de productie - en de prijzen van voedsel. Klimaatverandering is dus een factor van belang bij de stijging van de voedselprijzen.

De studie toonde aan dat klimaatverandering nu al invloed op de productie en prijzen van voedsel heeft. Daarbij gaat het niet zozeer om de veranderingen in neerslag, maar voornamelijk om hogeren temperaturen: die veroorzaken uitdroging, voorkomen bestuiving en vertragen de fotosynthese (groei) van planten.

De studie is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science. De onderzoekers van de Stanford University en de University of Columbia (beide VS) bekeken de invloed van de stijgende temperaturen tussen 1980 en 2008 op de jaarlijkse voedselproductie. Computermodellen berekenden hoeveel tarwe, maïs, rijst en sojabonen er geoogst zou zijn zonder de temperatuursstijging sinds 1980. Die vier gewassen zorgen voor 75% van de energie in ons voedsel. De mondiale productie van tarwe was 5,5% lager dan zonder de opwarming, de maïsproductie 3,8%. De productie van rijst en sojabonen zou ongeveer hetzelfde zijn. Productieverlies in sommige landen werd gecompenseerd door productiewinst elders.

De cijfers zijn gemiddelden: in Rusland zou de opbrengst van deze vier gewassen 15% minder zijn, en ook Brazilië, Mexico en Italië verloren meer dan het gemiddelde. Het verlies van productie door klimaatverandering dreef de voedselprijzen met 18,9% op, berekende het onderzoeksteam.

Als de voordelen van meer CO2 in de lucht voor de groei van voedselgewassen zou worden meegenomen, zou de prijsstijging 5% zijn. "Dat klinkt als niet veel, totdat je je realiseert dat de totale prijs van de vier grootste gewassen bij elkaar zon $1 biljoen per jaar", zegt Wolfram Schlenker, econoom aan de Columbia University, in een Stanford Report. "Een prijsstijging van 5% betekent dat er $50 miljard per jaar meer moet worden uitgegeven aan voedsel."

"Ik denk dat het duidelijk is dat klimaatverandering niet de overheersende factor is bij veranderingen van voedselproductie op de lange termijn", zegt professor Lobell, onderzoeksleider en verbonden aan de Stanford University, aan de BBC. "Over de hele linie stegen voedseloogsten in de afgelopen 20 jaar. De vraag is in hoeverre dat wordt veroorzaakt door klimaatverandering en wat er gebeurd zou zijn zonder klimaatverandering."

Stijgende voedselprijzen verergeren armoede

De voedselprijzen hebben dit jaar weer nieuwe records gebroken. Dat is mede oorzaak van de onrust in het Midden-Oosten en Afrika. Naast de opwarming van de aarde zorgt ook het gebruik van gewassen voor biobrandstoffen en de groei in vraag naar vlees voor de stijging in prijzen. Vooral de eetlust voor vlees is zorgwekkend, vertelt Schlenker aan The Guardian. "We hebben genoeg kilocalorieën om de hele wereld tevoeden, maar vlees is [in termen van calorieën] erg inefficiënt, en dat is het probleem. Er zijn tientallen kilos graan nodig voor de productie van één kilo vlees. Als landen rijker worden, en de voorkeur voor het relatief dure vlees groeit, prijzen ze mensen in armere landen uit de markt." De kilos graan gaan dan naar vleesproductie in plaats van voeding voor mensen.

Aanpassen aan een warmere wereld

Aanpassingsmaatregelen zijn cruciaal om de groei van de voedselproductie gelijk te laten lopen met de groei van de mondiale bevolking, zeggen de onderzoekers. Schlenker: "Als we doorgaan met dezelfde zaden van de huidige soorten planten en de temperatuur blijft stijgen, zullen de voedselprijzen verder stijgen. [Aanpassen] of niet, dat is de grote vraag."