Zieke Eems weer gezond maken

Bescherming van de kwetsbare waddennatuur staat hoog op de agenda. Minder aandacht is er voor de Eems, de troebele rivier die in open verbinding staat met de Waddenzee. Uit onverwachte hoek zijn er initiatieven om de Eemsdelta weer gezond te maken en de biodiversiteit te herstellen.

Het waddengebied is UNESCO werelderfgoedgebied; op internationale ranglijsten prijkt het boven plekken als het Franse Mont St. Michel als het gaat om natuurlijke en culturele rijkdom. Direct aan dat waardevolle gebied grenst Groningen Seaports, logistiek knooppunt en economische motor van het noordoosten van het land. Stroomopwaarts is de Eems in Duitsland een ader voor industriële en logistieke activiteit. Al deze economische activiteit aan de rand van het werelderfgoed heeft zijn weerslag op het natuurlijk evenwicht en de biodiversiteit in het gebied.

Bedrijven oprecht betrokken bij toestand waddengebied en Eems

Als geen ander weet Harm Post hoe gevoelig het onderwerp economische groei aan de rand van het werelderfgoed Waddenzee is. Als directeur van Groningen Seaports en interimdirecteur van de haven van Lauwersoog staat hij midden in het debat over economie versus natuur. Post: “Groningen Seaports is geen koninkrijk dat geheel zijn eigen gang gaat. Ik ben ervan overtuigd dat de bedrijven hier zich oprecht betrokken voelen bij de toestand van de Waddenzee en de Eems. Een chemiebedrijf als Teijin Aramid had bijvoorbeeld nog vergunningen om water in de Eems te laten lopen. Zij hebben er zelf voor gekozen om te investeren in waterzuivering. Al moet het bedrijf op dit moment door economische tegenwind ook mensen ontslaan. Als haven overleggen we ook met natuur- en milieuorganisaties over ontwikkelingen voor we stappen zetten. Dat doen we uit noodzaak, niet om natuurclubs bij voorbaat te neutraliseren.”

Groningen Seaports sponsort een leerstoel aan de Rijksuniversiteit Groningen. Doel is onderzoek te doen naar hergebruik van de 150 megaWatt aan restwarmte die de haven produceert. “Het bedrijfsleven voelt en neemt de verantwoordelijkheid voor het werelderfgoed dus wel degelijk”, zegt Post. “Terwijl overheden vuistdikke rapporten schrijven over groene groei, zet het bedrijfsleven al heel concrete stappen.” Als voorbeeld haalt Post de bouw van de olie-overslagterminal van Vopak aan. “Toen de Golf van Mexico vol liep met olie van BP, bereikten we hier met natuurverenigingen overeenstemming over de bouw van een olieoverslagterminal van Vopak. Je snapt bij voorbaat dat het voornemen om met olietankers door de Waddenzee te varen niet met open armen ontvangen werd door milieuclubs. Vopak zocht contact met de Waddenvereniging en samen werkten zij aan duurzame oplossingen, zoals dubbelwandige tankers, intelligente verlichting in de terminal die niet de hele nacht brandt en afzuiging en zuivering van dampen.”

Eemsdelta Green: vergroening economie

Het programma Eemsdelta Green is bedoeld om de economie in het gebied te vergroenen. Ondoorzichtige regelgeving of gebrek aan financiering kunnen groene projecten van bedrijven belemmeren. Zo kan de haven inspringen door projecten voor te financieren om banken op die manier zover te krijgen toch met geld over de brug te komen. Eemsdelta Green analyseert projecten en problemen en probeert dergelijke blokkades weg te nemen. Programmamanager Gerlof Hotsma: “Bedrijven willen vooral praktisch aan de slag kunnen gaan. We hebben geen harde doelen gesteld om bijvoorbeeld een bepaalde hoeveelheid CO2 minder uit te stoten. Wat we vooral willen bereiken is dat groene projecten in eerste instantie doorgang vinden. Natuurlijk willen we de resultaten uiteindelijk wel inzichtelijk maken.” Om verantwoording af te leggen, gaat Eems Delta Green jaarlijks een duurzaamheidsverslag uitgeven. Bottleneck is meting van resultaten. Hotsma: “Het liefst willen we natuurlijk heel duidelijk laten zien dat onze inspanningen ook zin hebben. We denken erover om daarvoor bijvoorbeeld een promotieonderzoek op te zetten. Want hoe laat je zien dat de milieubelasting in het gebied omlaag gaat?”