Duurzame, slimme, flexibele, CO2-arme, ecologische stad? Is er verschil?

Slimme steden, ecologische steden, duurzame steden, intelligente steden – onderzoek van de TU Delft, de Universiteit van Fudan en de Universiteit van Westminster laat zien dat de termen conceptueel van elkaar verschillen en niet inwisselbaar zijn.

Wereldwijd zijn er in grootstedelijke gebieden tal van initiatieven op het gebied van milieu en sociale en economische omstandigheden ontwikkeld. Het doel: steden aantrekkelijk maken en hun concurrentiepositie vergroten. In de communicatie maken beleidsmakers en planners gebruik van een veelheid aan termen. Duurzame stad, ecologische stad, CO2-arme stad, flexibele stad, leefbare stad, slimme stad: ze lijken uitwisselbaar. Volgens de onderzoekers maakt het uit welke term er voor stadsontwikkeling of –vernieuwing wordt gebruikt.

“Ons onderzoek werpt een nieuw licht op de overeenkomsten en verschillen tussen de 12 belangrijkste stedelijke concepten waarmee duurzame verstedelijking wordt gepromoot”, zegt Martin de Jong, hoofdauteur van de studie en universitair hoofddocent van de Faculteit Techniek, Bestuur en Management aan de TU Delft. Het onderzoek is gebaseerd op analyse van meer dan 1400 wetenschappelijke artikelen gepubliceerd tusen 1996 en 2013.

Vaakst voorkomende termen: duurzame stad, slimme stad, digitale stad, ecologische stad, groene stad. De term slimme stad groeit enorm en begint duurzame stad en ecologische stad te overvleugelen. Kennisstad en bestendige stad hebben een afgebakend profiel, maar worden minder gebruikt. Leefbare stad, intelligente stad, informatiestad en ubiquitous city (alomtegenwoordige stad) hebben een onduidelijk profiel.

Termen niet inwisselbaar

“Naast de verschillen in frequentie zijn er ook duidelijke conceptuele verschillen tussen de twaalf geanalyseerde concepten te zien. Ze benaderen de duurzame verstedelijking elk vanuit een ander gezichtspunt”, stelt De Jong. Het onderzoek laat zien dat niet alle categorieën de driehoek milieu-economie-samenleving in relatie tot stadsontwikkeling op dezelfde manier benaderen.

De duurzame stad is gericht op een hogere kwaliteit van leven, met daarbij tegelijk vermindering van de vraag naar grondstoffen (energie, materialen) uit het achterland. Een duurzame stad is een zelfvoorzienend economisch, sociaal en ecologisch systeem. Een ecologische stad richt zich meer op het in evenwicht met de natuur zijn van de stad. En een CO2-arme stad focust meer op klimaatmitigatie dan op de natuur, door de uitstoot van broeikasgassen zoveel mogelijk te beperken. Het onderzoek pleit dan ook voor een genuanceerd gebruik van deze termen, om het voor stedelingen zo duidelijk mogelijk te krijgen wat welke stad wil doen.