Green Deal: Meer windmolens en minder regels

Met diverse overheden, burgers, bedrijven en milieu-organisaties heeft het kabinet 59 Green Deals gesloten. Doel: de overgang naar een groene economie stimuleren. Rol van de Rijksoverheid: advies geven, partijen bij elkaar brengen en belemmerende regels weg te nemen. Kern: het mag geen geld kosten. De reacties zijn gemengd.

De eerste 59 deals gaan vooral in op energie en mobiliteit, later zullen ook de andere focusgebieden aan bod komen. Voorbeelden van Green Deals zijn onder meer dat de gemeente Amsterdam vanaf 2015 nieuwbouw klimaatneutraal maakt; dat boeren in samenwerking met energiebedrijven biogas uit mest maken; dat waterschappen duurzame energie uit rioolslib halen; dat er in 2025 één miljoen elektrische auto's in Nederland zijn; dat er in 2020 1500 windmolens op land stroom leveren (drie keer zoveel als nu); en dat kolencentrales jaarlijks 10% biomassa moeten bijstoken in plaats van kolen. De subsidies voor biomassa eindigen komend jaar.

Verder heeft het Kabinet bepaald dat de overheid vanaf 2015 vaststelt hoeveel groene stroom energiebedrijven jaarlijks moeten aanleveren, met als doel dat in 2020 35% van de gebruikte stroom duurzaam is. "Bedrijven en burgers zorgen dat het project van de grond komt, de overheid ruimt de belemmeringen uit de weg. Dat is de deal", stelt minister Maxime Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie bij de presentatie van de Green Deals.

"Gemiste kans"

Niet iedereen is juichend over Green Deals. Binnen de Tweede Kamer zijn VVD en CDA tevreden. Marieke van der Werf, Kamerlid voor het CDA, bij de Volkskrant: "[Het gaat om] een innovatief en kansrijk instrument in aanvulling op het nationale energie- en milieubeleid."

De oppositie is kritisch en spreekt van een gemiste kans. Zo is D66 niet onder de indruk van de ambities; een aantal doelstellingen bestonden al of betreffen verplichtingen vanuit Brussel. Volgens Diederik Samsom, Kamerlid voor de PvdA, ontbreekt het aan ambitie. "Het kabinet is helaas blijven hangen in plannetjes en ideetjes. Waarvan 99% ook zonder Green Deal uitgevoerd zou worden", laat hij op Nu.nl weten. "Je moet niet pas in 2015 vastleggen wat in 2020 nodig is, maar juist eerder. Die 35% moeten nu worden vastgelegd." Samsom laat weten dat de PvdA de plannen van het kabinet in de huidige vorm dan ook niet kan steunen. Jolande Sap, fractievoorzitter van GroenLinks, bij Trouw: "Nu is het moment om Nederland klaar te maken voor een duurzame samenleving. De vraag is of de plannen van dit kabinet deze omslag kunnen maken. Wordt het een Green Deal of No Deal?" De partij heeft een checklist gemaakt voor de Green Deals, om te ambities van een deal te meten.

Ook bij organisaties is er kritiek. Zo is er een Green Deal met werkgeversorganisaties en natuur- en milieuorganisaties om duurzame innovaties te stimuleren, en economische kansen van verduurzaming te verzilveren. Ondernemersplatform De Groene Zaak heeft de deal echter niet getekend, omdat "in deze koepelovereenkomst structurele maatregelen [ontbreken] die hard nodig zijn voor de transitie naar een duurzame economie." Directeur Marga Hoek: "Zodra het Kabinet bereid is daadwerkelijk groen als norm te hanteren en vanuit die visie te bezien hoe ander beleid te realiseren zou zijn, zijn wij de eersten die actief willen bijdragen om via - een Green Deal of anderszins - te komen tot afspraken." (Persbericht De Groene Zaak)

Een grijze of zelfs bruine deal

Jan Rotmans, voorzitter van Urgenda en hoogleraar duurzaamheid en transitiemanagement, twittert: "Conclusie na hectische dag: Green Deal = Grey Deal. Op dit kantelpunt van de duurzaamheidtransitie moet de samenleving het doen van onderop". Volgens hem is het een goed instrument op het verkeerde tijdstip. "Dit is niet meer de tijd voor waaier aan duurzame projecten met koplopers", maar het moet gaan om grote massa en opschaling.

Michiel Rexwinkel, medeoprichter en directeur van Greenchoice, is kritisch over de verplichte bijstook van biomassa. "Van eerlijke marktwerking is nog steeds en wederom geen sprake. Nog altijd krijgen kolencentrales gratis emissierechten. Nog altijd wordt er net zoveel milieubelasting geheven over kolenstroom als over groene stroom." In het opiniestuk Brown Deal zijn reactie. Energiebedrijf Eneco spreekt van een aanzet tot een positieve beweging, maar spreekt nog niet van een succes. Daarvoor moet er volgens het bedrijf nog veel worden geregeld en uitgewerkt. Over de verplichting van leveranciers voor een bepaald aandeel groene energie twijfelt het bedrijf, en vreest het onnodige prijsverhogingen. (Financiele Telegraaf)