ICT straks vuiler dan vliegtuigen?

Het elektriciteitsgebruik van de ICT-sector steeg de afgelopen jaren fors. Uit een studie van Economische Zaken blijkt dat bijna 2 procent van het energiegebruik in 2008 ICT-gerelateerd is. Tussen 2006 en 2008 steeg het verbruik voor ICT-toepassingen twee keer zo hard als het totale elektriciteitsgebruik.

De stijging is vooral toe te schrijven aan de groei van het aantal datacenters. Het elektriciteitsgebruik van datacenters is met 52 procent toegenomen sinds 2006. Dit komt door het groeiend aantal toepassingen op internet, zoals video´s en games, dat meer dataverkeer vraagt. De verwachting is dat het stroomverbruik door datacenters de komende tien jaar met een factor tien zal stijgen.

Positief is dat inmiddels een kwart van het elektriciteitsgebruik van de datacenters wordt opgewekt met groene stroom. Hierdoor wordt de stijging van de CO2-uitstoot nog enigszins beperkt. EZ wil dat er in de toekomst meer groene datacenters komen. Datacentra en netwerken zijn goed voor 20 procent van het geheel van ICT-energieverbruik, maar ze groeien wel het hardst met een toename van 52 procent in twee jaar.

Nieuwe technieken maken datacenters klimaatneutraal. Zo maakt Gyro Center, een onlangs in Amsterdam geopend datacenter, 100 procent gebruik van windenergie. Het centrum heeft een totale oppervlakte ongeveer duizend vierkante. Om het energieverbruik van de airco's te verlagen, beschikken alle vloeren over geavanceerde koeltechnieken die zorgen voor een betere luchtstroming.

Staatssecretaris Heemskerk van EZ maakte in 2008 afspraken met de ICT sector over energiebesparing. Ook liggen er inmiddels strengere Europese regels over bijvoorbeeld het standby gebruik van ICT-apparatuur. In combinatie met acties door ICT-bedrijven op gebied van energiebesparing dan zou het elektriciteitsgebruik tot 2020 met 26 procent kunnen toenemen in plaats van verdubbelen, zoals eerder was voorzien. Heemskerk: "Recent hebben bedrijven als Vodafone en Telecity zich gecommitteerd aan de afspraken die ik vorig jaar met de ICT-branche heb gemaakt. Dit moet uiteindelijk leiden tot een verbetering van de energie-efficiency in de ICT-sector met 30 procent over de periode 2005-2020."

De vervuiling door de ICT-sector gaat niet alleen om energieverbruik. De productie en het gebruik van computers, scanners en printers is zeer belastend voor het milieu. Het einde van de groei in aantallen is nog lang niet in zicht, waardoor de vraag naar energie toeneemt. Wereldwijd zijn meer dan een miljard pc's in gebruik. In 2014 zal dat aantal verdubbeld zijn. Een computer verbruikt 600 kilowatt per jaar, waarvan tweederde als de gebruiker afwezig is.

Aan de andere kant kunnen juist ICT-oplossingen bijdragen aan een beter milieu en de CO2-uitstoot  helpen beperken.  ICT wordt gebruikt om efficiënter, effectiever en productiever met tijd om te gaan. Zo kan thuiswerken het aantal gereden kilometers en files drastisch beperken.Het in kaart brengen van energieverbruik op kantoor toont snel aan waar het mogelijk is te besparen op energie. Veel apparaten staan vaak onnodig, dag en nacht aan of op slaapstand. Met diverse ict-tools en nieuwe technologieën is het mogelijk om op intelligente wijze met deze 'slaapstanden' om te gaan. Ook dubbelzijdig printen, printing-on-demand en het gebruik van kringlooppapier zijn belangrijke stappen naar een duurzaam kantoor. Gebruik van inktbesparende lettertypes is een andere manier om de vervuiling door ict-gebruik tegen te gaan.

Bij de aanschaf van apparaten als printers, computers en beeldschermen kunnen inkopers letten op de groene prestaties. Zo werkt printerfabrikant Océ naast de ontwikkeling van energiezuinige apparaten aan hergebruik van de behuizing van printers. Kiezen voor hergebruikte apparatuur draagt bij aan de vermindering van de groeiende afvalhoop van computers, printers, beeldschermen, toetsenborden enz. Veel tweedehands apparatuur gaat onder het mom van hergebruik naar Afrika, maar belandt daar gewoon op de afvalberg, zo bleek uit onderzoek van De Volkskrant. De Ghanese hoofdstad Accra is het eindstation voor vele duizenden computers uit Europa en de Verenigde Staten.

Desalniettemin doen consumenten en bedrijven hun best de afgedankte apparatuur te recyclen. In 2008 is in Nederland 22,7 miljoen kilo gebruikte ICT-apparatuur ingezameld en verwerkt voor hergebruik. Dat is bijna 10 procent meer dan in 2007, blijkt uit de tweede ICT-Milieumonitor van ICT-Milieu. Sinds 1999 is in totaal 132 miljoen kilo ingezameld en gerecycled. Het meeste is afkomstig van milieustraten. Ruim 56 procent wordt vermalen tot elektronisch schroot (e-scrap), waaruit in smelterijen kostbare metalen als goud, zilver en palladium worden teruggewonnen.

Hoewel het inzamelsysteem goed lijkt te werken, komt nog steeds een minderheid van het elektronische afval bij ICT-Milieu terecht. Nederlanders hebben gemiddeld 18,5 kilo elektronisch afval in huis. Daarvan wordt maar 5,7 kg ingezameld. De rest verdwijnt via legale en illegale handel naar onbekende verwerkers in Nederland of wordt gedumpt in ontwikkelingslanden.