Cyclus in Grote Oceaan verklaart pauze in opwarming aarde

Hoe komt het dat de aarde gedurende ongeveer de afgelopen 15 jaar langzamer opwarmt dan verwacht? Volgens nieuw wetenschappelijk onderzoek zijn de natuurlijke cycli in oceaanstromingen verantwoordelijk. Helaas betekent dit ook dat er over een paar decennia juist een versnelde opwarming wordt verwacht.

De temperatuur op aarde stijgt, maar er is een opvallende vertraging in deze opwarming: sinds pakweg 1998 is de opwarming wel doorgegaan, maar is het systematisch koeler geweest dan klimaatmodellen voorspelden (zie figuur 1). Deugen de modellen niet? Wat is er aan de hand?

Grote Oceaan kaapt warmte

Onderzoekers van de Pennsylvania State University hebben het antwoord: ze bevestigen dat de oceanen er iets mee te maken hebben. Dat is een al langer bestaande theorie en ook geen vreemde, als we bedenken wat een enorme invloed de oceaan op het klimaat heeft. Als voorbeeld: met de warmte die nodig is om tien kilometer aan atmosfeer met vijftien graden op te warmen, kun je vijftig meter van het oceaanoppervlak één graad warmer maken. Het gevolg is dat de oceaan gigantische hoeveelheden warmte op kan nemen en dat ook doet: ongeveer 94% van de totale warmte die dankzij de menselijke uitstoot van broeikasgassen extra ontstaat, verdwijnt in de oceanen.

Wat is het geval met de ‘pauze', zoals de vertraging ook wel genoemd wordt? Volgens de wetenschappers is een natuurlijke cyclus in de Grote Oceaan verantwoordelijk: de zogenaamde Pacific Decadal Oscillation. Deze door stromingen gedreven cyclus duurt meerdere decennia (zie figuur 2) en leidt ertoe dat de Grote Oceaan perioden kent waarin het oppervlaktewater relatief warm of juist relatief koel is. Op dit moment bevindt de Grote Oceaan zich in een koelere periode. De atmosfeer kan er relatief veel warmte in kwijt, met als gevolg de afgevlakte helling in de klimaatcurve.

Het mes snijdt aan twee kanten

Volgens paleoklimatoloog Byron Steinman, een van de wetenschappers van het onderzoek, werden dit soort cycli in eerdere klimaatmodellen niet goed meegenomen, met een temperatuursoverschatting als gevolg. Door temperatuurswaarnemingen van 1880 tot 2010 te combineren met bestaande modellen, wisten ze te achterhalen hoe sterk de rol van deze "interne regelaar", waar de oceaanstromingen onder vallen, precies is in het regelen van het klimaat. Hieruit trokken ze hun conclusie over het belang van cycli als de Pacific Decadal Oscillation, waardoor klimaatmodellen verder aangescherpt kunnen worden.

De Grote Oceaan verzwakt op dit moment de door mensen veroorzaakte opwarming dus behoorlijk. Reden tot opluchting? Helaas niet, want de cyclus kent ook een andere kant: de warmere periode. "De komende decennia verwachten we een omkering van de trend, met als gevolg dat de interne variabiliteit de opwarming juist versnelt," zegt Steinman er zelf over. Het is een mes dat aan twee kanten snijdt.