De mens als god

De mens heeft veel slechts gedaan voor het milieu. Nu beschikken we echter over technieken, zoals kernenergie, die kunnen helpen om het tij te keren. Dat betoogt Mark Lynas in zijn boek De mens als god.

"We hebben een aantal zeer krachtige instrumenten tot onze beschikking om zorgzamer met onze planeet om te gaan, als we ze maar gebruiken," stelt Lynas. Die instrumenten zijn afgeleid uit de zogenaamde planetaire grenzen, die een veilig voortbestaan van de aarde en de mensheid aangeven. De planetaire grenzen zijn opgesteld door een expertgroep onder leiding van de Zweedse wetenschapper Johan Rockström. De groep heeft voor negen thema's een kritische grens aangegeven: biodiversiteit, klimaat, stikstof, land- en zoetwatergebruik, gif, aerosolen, verzuring van oceanen en de ozon. De grenzen zijn uitgedrukt in exacte waardes. Zo ligt de klimaatgrens bij 350 ppm CO2 (CO2-deeltjes per miljoen deeltjes, zie ook kader).

Lynas neemt het onderzoek van de expertgroep als basis en gaat daarna een stap verder. Hij beschrijft de exacte waarden en hoe aan deze getallen is gekomen. Hij laat ook zien hoe de mens vlakbij of over de grens is gekomen. Maar hij gaat verder door ook de onderlinge wisselwerking tussen de grenzen te laten zien. Zo heeft CO2 niet alleen te maken met klimaatverandering, maar ook met verzuring van de oceanen en daaraan gekoppeld het leven en biodiversiteit in oceanen. Net als bij zijn vorige boek Zes graden baseert Lynas zijn werk op publicaties uit wetenschappelijke tijdschriften en geeft daarbij een zeer uitgebreide literatuurlijst en voetnoten.

Naast de wetenschap verwoordt hij ook duidelijk zijn visie over hoe het roer om kan en hoe de mensheid de grenzen in acht kan houden. Hij pleit daarbij niet voor verminderen van menselijke economische activiteit of productiviteit, maar voor technologische mogelijkheden en oplossingen, om de grenzen niet te overschrijden. Daarbij schuwt hij, volgens eigen zeggen, de "gruwel van sommige milieu-activisten" niet, door kernenergie, genetische manipulatie en geo-engineering mee te nemen in de waaier van mogelijkheden.

Met de wetenschappelijke onderbouwde uitleg en de heldere visie heeft Lynas een uitgebreid boek geschreven over de grenzen en wat er gedaan moet worden om binnen de grenzen te blijven.

De mens als god, Mark Lynas, is verschenen bij Uitgeverij Jan van Arkel, ISB-nummer 978-90-6224-510-9, €14,95

Zie ook het artikel Planetary Boundaries: Exploring the Safe Operating Space for Humanity van Johan Rockström e.a. (PDF) en op website van Nature