Duurzaamheid hoog op agenda bij gemeenten

Advies- en ingenieursbureau DHV en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) hebben 307 nieuwe, gemeentelijke coalitieakkoorden geanalyseerd. Daaruit blijkt dat 95% van de akkoorden ingaat op het thema 'duurzaamheid'. Dat is net iets vaker dan thema's als 'veiligheid' (93%) of 'bezuinigingen' (89%). Zelfs in deze turbulente tijden lijkt duurzaamheid dus vaste voet aan de grond te krijgen. Alleen het thema 'werk' scoort hoger, namelijk 97%.

Het thema 'klimaat' wordt in 66% van de akkoorden genoemd. Dit betreft in verreweg de meeste gevallen intenties op het gebied van energiebesparing, duurzame energie en CO2-reductie. Aanpassing aan klimaatverandering wordt slechts in circa 3% van de gemeenteakkoorden genoemd.

DHV en VNG hebben dit onderzoek uitgevoerd omdat er veel aandacht is voor de klimaatcrisis, terwijl er ook stevige bezuinigingen aankomen. De gemeentelijke begrotingen zullen sterk onder druk komen te staan. De brede heroverwegingen van eerder dit jaar waren op dit punt heel helder. Er is minder geld voor de realisatie van nationale en Europese doelstellingen, die steeds meer een harder en meer verplichtend karakter hebben.

Eind 2007 is het zogeheten 'Klimaatakkoord' tussen gemeenten en het Rijk afgesloten. Een veelomvattend akkoord met maatregelen en acties op diverse terreinen voor gemeenten om mee te werken aan de landelijke klimaatdoelstellingen. Dit akkoord kwam op een moment dat veel gemeenten nog geen idee hadden wat de invloed van gemeenten was op het klimaatbeleid.

Inmiddels weten we beter. Uit onderzoek van het ministerie van VROM blijkt dat de bijdrage van gemeenten aan de landelijke doelstellingen zeer groot is. Vooral in de gebouwde omgeving en voor de opwekking van duurzame energie zijn gemeenten onmisbaar. Landelijke klimaatdoelstellingen op deze thema's zijn niet haalbaar zonder inzet van gemeenten. Of gemeenten ook daadwerkelijk actie gaan ondernemen de komende collegeperiode hebben VNG en DHV gezamenlijk onderzocht door de nieuwe collegeakkoorden op te vragen en door te nemen op diverse termen op het gebied van duurzaamheid en klimaat.

Inhoudelijk is duurzaamheid een volwaardig thema geworden in de gemeenteakkoorden. In een aantal akkoorden is duurzaamheid duidelijk hét centrale thema geworden voor het gemeentelijke beleid. In de uitwerking is zichtbaar dat het onderwerp breed wordt opgepakt. Vooral 'duurzame energie' wordt vaak genoemd, maar ook 'duurzame mobiliteit', 'duurzame gebiedsontwikkeling' en 'duurzaam inkopen' komen geregeld voor. Met betrekking tot duurzame mobiliteit is het realiseren van oplaadpunten voor elektrische auto's een veelvoorkomend issue. In circa twintig gemeenteakkoorden is dit een onderwerp.

Uit de coalitieakkoorden blijkt dat gemeenten de intentie hebben duurzaamheid serieus op te pakken, ook in tijden van bezuinigingen. Bij het daadwerkelijk doorvoeren van gemeentelijke bezuinigingsoperaties zal moeten blijken hoe hard deze intenties zijn, ook omdat uit het VROM-onderzoek naar voren kwam dat lokaal klimaatbeleid kwetsbaar blijft, zeker als landelijke bezuinigingen worden opgelegd. Het gevaar bestaat dat duurzaamheid en klimaat bij die afwegingen alleen modewoorden blijken te zijn.

Daarvoor is het belang van gemeentelijk klimaatbeleid is echter te groot. Effectief gemeentelijk klimaatbeleid is onmisbaar voor realisatie van nationale en Europese klimaatdoelstellingen.