Hoezo een mini-ijstijd in 2030?

“Er komt een nieuwe Kleine IJstijd over 15 jaar” en “geniet van de warme Europese zomer zolang het kan”. Een aantal media heeft het er vol over: nieuw onderzoek zou aantonen dat we binnenkort met een zeer koude periode te maken krijgen, tot bevroren rivieren aan toe. Dit klopt echter niet. Het onderzoek gaat over zonneactiviteit, niet over de effecten ervan op het klimaatsysteem. Een IJstijd zit er niet aan te komen.

Wat schrijft het onderzoek?

Een nieuw model voor de zonneactiviteit geeft aan dat de activiteit in de periode 2030 tot 2040 flink kan afnemen. Het gaat daarbij om dezelfde waarden als tijdens het Maunderminimum, een periode tussen 1645 en 1715 waarbij de zon bijzonder weinig activiteit vertoonde. Deze periode valt samen met de laatste ‘Kleine IJstijd’, waarbij het in Europa en Noord-Amerika in de winter bijzonder koud werd en de Theems bevroor. Tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de Royal Astronomical Society (RAS) presenteerde Valentina Zharkova van Northumbria University het onderzoek.

De activiteit van de zon varieert elke 10 tot 12 jaar. Huidige modellen gingen uit van stromingen in een diepgelegen laag van de zon als oorzaak. Maar de maximumwaarden van de cycli verschillen, en de modellen konden dit niet precies verklaren. Zharkova en haar collega’s hebben de modellen verbeterd door stromingen in een laag vlak onder het oppervlakte van de zon mee te nemen. Daarmee werd het model accurater. Hiermee concluderen zij dat er 2 magnetische cycli zijn die de zonneactiviteit bepalen. Beide cycli duren ongeveer 11 jaar, maar hebben niet dezelfde frequentie. Zo kunnen ze elkaar soms versterken en soms juist opheffen.

Het modelleert de zonneactiviteit, niet de effecten daarvan op het klimaatsysteem

Dat de activiteit waarden van het Maunderminimum kan aannemen, wil nog niet zeggen dat de effecten ervan op ons klimaat ook hetzelfde zijn. De activiteit is zeker niet de enige invloedfactor op ons klimaat, naast onder meer broeikasgassen en aerosolen door vulkanische activiteit. Dat alleen de zon tot een soortgelijke koude periode als in 1700 kan leiden, is met de hogere concentratie broeikasgassen niet aannemelijk.

Toch is dat juist wat de media beweren. De berichten (zie bijvoorbeeld van The Telegraph, Independent, Daily Mail, Metronieuws en DeMorgen) zijn in de eerste zinnen heel stellig over de Kleine Ijstijd. Dat strookt niet met het onderzoek. De alinea’s er na blijven al dichter bij het onderzoek en hebben het over de zonneactiviteit en de 2 stromingen die elkaar tijdens een minimum opheffen.

Aan het begin en einde van de teksten gaat het naar mijn idee fout bij de interpretatie van het concept Maunderminimum. In het nieuwsbericht van RAS heeft Zharkova het over ‘properties of a ‘Maunder Minimum’ ’, en ‘conditions last seen during the Maunder minimum’. Dit minimum gaat feitelijk alleen over de zonneactiviteit, niet om de effecten ervan op het aardse klimaat. Toch staat in de volksmond het Maunderminimum bekend als de Kleine IJstijd, omdat deze periodes grofweg met elkaar samenvielen.

Headlines over een aankomende Kleine IJstijd kunnen dus de prullenbak in, concluderen ook media als The Guardian, ThinkProgress en The Washington Post.

Die ijstijd … die zit er niet aan te komen

Sterker nog, de kans dat er echt een nieuwe Kleine IJstijd aankomt, is zeer klein. Een vermindering in zonneactiviteit zal ook maar een zeer klein deel van de door mensen veroorzaakte mondiale opwarming kunnen opheffen, schrijven wetenschappers in Nature. Die vermindering valt binnen de bandbreedte van temperatuurprojecties voor de toekomst.

De zon had een beperkte invloed op de straffe winters in Noord-Amerika en Europa tijdens de Kleine IJstijd. Onderzoek van het Potsdam Institute for Climate Impact Research laat zien dat de Kleine IJstijd voornamelijk te wijten was aan een verhoogde vulkanische activiteit en een enorm lage CO2-concentratie in de atmosfeer. Daarnaast vragen wetenschappers zich af of het wel een echte ijstijd was: mondiaal gezien koelde het tijdens de ijstijd niet minder af dan dat de aarde nu in de afgelopen decennia is opgewarmd.

Zelfs het laagste minimum van zonneactiviteit kan de aarde en de mensheid niet van de opwarming van de aarde behouden. Dat zullen we toch echt zelf moeten doen.