IPCC: Wereld slecht voorbereid op klimaatverandering

"De wereld is in veel gevallen slecht voorbereid op de risico's van klimaatverandering." Dit is een van de conclusies van het nieuwste rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) dat eind maart uitkwam. Dit tweede deel van het fifth assessment report (AR5) behandelt effecten, adaptatie en kwetsbaarheid.
  

De effecten van klimaatverandering

Het IPCC rapport concludeert dat klimaatverandering over de afgelopen decennia invloed heeft gehad op verschillende systemen, zoals in de afbeelding. De effecten van klimaatverandering zijn op alle continenten en in alle oceanen zichtbaar.

Bedreiging van de voedselzekerheid

Een van de meest ingrijpende effecten is dat klimaatverandering de wereldwijde voedselvoorziening in gevaar brengt. Maarten Hajer, directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), zegt in een interview met het Financieel Dagblad: "Oogsten zullen wereldwijd 15 tot 18% minder opbrengen, en in Afrika zal dat effect nog sterker zijn". Klimaatverandering bedreigt de voedselproductie, en daarnaast neemt de wereldbevolking ook nog sterk toe. Dit brengt de mondiale voedselzekerheid in gevaar. Klimaatverandering heeft daarentegen wel een positief effect op de lokale Nederlandse voedselproductie, omdat het groeiseizoen wordt verlengd. Toch is volgens Maarten Hajer de opwarming ook voor ons geen goed nieuws: "We zullen dat onder andere merken aan de prijs van cacao, koffie en soja". Volgens hem kan Nederland wel een bijdrage aan de oplossing leveren door bijvoorbeeld landbouwproducten te ontwikkelen die extremere klimaatsituaties aankunnen.

Adaptatie is noodzakelijk

Over adaptatie concludeert het rapport dat de wereld momenteel slecht is voorbereid op risico's van klimaatverandering. Vicente Barros, vice-voorzitter van werkgroep 2, zegt in een persbericht van het IPCC: "In veel gevallen zijn we niet voorbereid op klimaatgerelateerde risico’s waar we nu al mee geconfronteerd worden. Investeringen zodat we beter voorbereid zijn, kunnen dividenden opleveren voor het heden en voor de toekomst". Wel is er ook positief nieuws, want de ervaring met adaptatie groeit. Bestuurders beginnen op verschillende niveaus adaptatieplannen te maken en klimaatverandering wordt vaker meegenomen in regionale ontwikkelingsplannen. Dit is belangrijk, want keuzes die nu gemaakt worden op het gebied van adaptatie en mitigatie beïnvloeden het risico van klimaatverandering gedurende de 21e eeuw. Volgens het IPCC is de eerste stap in adaptatie het verminderen van de kwetsbaarheid en de blootstelling aan de huidige klimaatverandering.

Kwetsbaarheid

De gevolgen van klimaatverandering zijn het grootst waar gebieden het meest kwetsbaar zijn. Chris Field, ook vice-voorzitter van het tweede werkpakket van het IPCC, zegt: "Het rapport concludeert dat mensen, maatschappijen en ecosystemen over de hele wereld kwetsbaar zijn, maar dat de kwetsbaarheid per locatie varieert. Daarnaast heeft klimaatverandering een wisselwerking met andere spanningen die het risico vergroten". Verschillen in kwetsbaarheid en blootstelling komen vaak voort uit ongelijkheid. Mensen die minder bedeeld zijn, bijvoorbeeld sociaal, economisch of politiek, zijn kwetsbaarder voor klimaatverandering. Dit maakt armoedebestrijding in de toekomst steeds moeilijker.

Geweld maakt wereld kwetsbaarder voor klimaatverandering

Gewelddadige conflicten vergroten ook de kwetsbaarheid voor klimaatverandering. Geweld en de resulterende maatschappelijke schade maken adaptatie moeilijker. Daarnaast kan klimaatverandering ook indirect het risico op geweld vergroten. Klimaatverandering kan bijvoorbeeld armoede of een economische situatie verslechteren, vervolgens kan dit leiden tot spanningen en conflicten.

De IPCC rapporten

Voorafgaand aan dit tweede deel van het nieuwste IPPC rapport, werd vorig jaar september het eerste deel gepubliceerd. Dit deel behandelde de wetenschappelijke basis van klimaatverandering. Half april presenteert het IPCC ook het derde en laatste deel, dat focust op mitigatie. Tenslotte zal er ook nog een syntheserapport verschijnen.