Klimaatakkoord Parijs gesloten

Het woord van de Franse voorzitter, Laurent Fabius, kwam zaterdagavond 12 december laat, na zeven uur. De laatste plooien waren gestreken en woorden in een andere tijdsvorm gezet. Maar er ligt een akkoord. Bijna 200 landen sluiten het Parijse klimaatakkoord. Fabius haalde eerder dat weekend Nelson Mandela aan. "It always seems impossible until it’s done."
  

Na 2 weken kwamen de onderhandelaars tot een bindend akkoord met ambitieuze doelen om de opwarming een halt toe te roepen en overheden er verantwoordelijk voor te houden. In het akkoord beloven de landen om de opwarming onder de 2 graden Celcius te houden, met een streven voor 1,5 graden. Deze grens is echter lastig te halen; op dit moment zitten we al op de 1 graden opwarming ten opzichte van pre-industriële niveau's. Het streven naar 1,5 graad is echter 'een heel belangrijke stap', schrijft Minister-President Rutte op zijn Facebookpagina. "De gevolgen van klimaatverandering kunnen hiermee beheersbaar blijven, ook voor deltalanden als Nederland en kwetsbare eilandstaten."

Voor aanvang van de conferentie leverde elk land een belofte in, met daarin het plan hoeveel broeikasgasuitstoot het land gaat verminderen. Bij elkaar leveren de plannen een opwarming van rond de 3 graden op. Maar, zo stelt het akkoord, elk land scherpt elke 5 jaar zijn belofte aan, om op die manier telkens minder uit te stoten. Uiteindelijk is het de bedoeling om rond 2050 een klimaatneutrale samenleving te bereiken.

Positieve reacties en opluchting

Regeringsleiders en onderhandelaars zijn opgelucht. "Ik zei eerst: we moeten, we kunnen, we willen", tweette Christiana Figueres, VN klimaatchef. "Vandaag zeg ik: we deden." "Samen hebben we laten zien wat er mogelijk is als de wereld één is", zegt de Amerikaanse president Obama bij The Guardian. "In het kort betekent dit akkoord minder vervuiling door broeikasgassen die onze planeet bedreigt en meer banen en economische groei door klimaatneutrale investeringen."

"12 december is de dag dat we groene historie schrijven", laat staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur & Milieu) in een verklaring weten. "Er is vandaag een geweldige prestatie geleverd door voor het eerst in de geschiedenis een voor alle landen geldend juridisch bindend klimaatakkoord te sluiten. We hebben onze kinderen en kleinkinderen een grote dienst bewezen."

Niet alleen industriële landen beloven te verduurzamen

Zowel industriële landen als ontwikkelingslanden gaan hun uitstoot van broeikasgassen verminderen. Dit is een flinke verandering ten opzichte van het Kyoto protocol uit 1997, waarin alleen industriële landen zich committeerden aan vermindering, maar ontwikkelingslanden en opkomende economieën als China dat niet hoefden.

Het akkoord is in z’n geheel bindend, maar sommige elementen, waaronder de belofte om de uitstoot te verminderen, zijn dat niet. Dat helpt de Amerikaanse president om het akkoord in eigen land er doorheen te krijgen. De Verenigde Staten is de tweede grootste uitstoter van broeikasgassen ter wereld; China staat op één.

Klimaatfinanciering voor arme landen

De eerder afgesproken klimaatfinanciering van ten minste $ 100 miljard per jaar vanaf 2020 staat ook in dit akkoord, zij het zonder concrete bedragen. Op deze manier helpen rijkere landen armere landen om hun economie te verduurzamen en om het hoofd te bieden tegen gevolgen als extreem weer en de stijgende zeespiegel. Armere landen zijn echter bang dat deze financiering niet genoeg is om zich tegen de gevolgen van klimaatverandering te beschermen.

Grote gevolgen voor Nederland en onze energiesector

Het klimaatakkoord heeft ook grote gevolgen voor Nederland en veranderingen zullen merkbaar zijn in ons dagelijks leven. Ons land is voor een groot deel afhankelijk van fossiele brandstoffen en is groot geworden door goedkope energie. Veel belangrijke sectoren, zoals de landbouw en havens, draaien op goedkope fossiele brandstoffen. "10% van de Nederlandse economie draait op energie", zegt klimaatwetenschapper Pier Vellinga bij de NOS. "Dit moet nu geheel worden omgezet. Een supergrote uitdaging. Een dreiging, maar ook een kans." Het akkoord kan een ommezwaai in de Nederlandse energievoorziening teweeg brengen: van fossiel naar duurzaam.

Ook in het bedrijfsleven zal veel veranderen. Frits de Groot van VNO-NCW, vindt het klimaatakkoord een groot success en ziet kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. "Het betekent dat we onze CO2-zuinige technologie veel beter kunnen gaan vermarkten. Dus er ligt een wereldmarkt voor ons open", zegt hij bij de NOS

Veranderingen in ons dagelijks leven

Verder zal het sluiten van kolencentrales een flinke duw krijgen, worden daken bedekt met zonnepanelen en zal er ruimte in de Noordzee komen voor meer windmolens. Het akkoord zal zorgen voor een vergroening van de belasting. De productie voor niet-groene bedrijven wordt duurder en dit zullen consumenten ook merken, verwacht Tjerk Wagenaar, directeur van Natuur en Milieu. "De prijs van zonnepanelen gaat nu zo hard naar beneden", zegt Wagenaar bij de NOS. "Je moet ervan uitgaan dat over tien jaar bij renovaties en nieuwbouw standaard zonnepanelen worden geplaatst". Ook zal er veel veranderen in de autobranche. Marjan Minnesma, van klimaatorganisatie Urgenda, zegt bij de NOS: "Als je nu nog auto rijdt, is je volgende auto een elektrische."

Dubbele gevoelens bij wetenschappers en natuur- en milieuorganisaties

Wetenschappers en natuur- en milieu-organisaties hebben dubbele gevoelens bij het klimaatakkoord. Enerzijds is er bij de klimaattop een gigantische stap gezet en is er eindelijk consensus over een klimaatakkoord bereikt, door bijna 200 landen. GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout geeft zijn reactie op het akkoord: "Uiteraard had de tekst altijd beter gekund, maar het is een historische stap als vrijwel heel de wereld zich committeert aan het aanpakken van klimaatverandering." Anderzijds is het akkoord nog niet genoeg om de opwarming tot 2 graden te beperken. Het klimaatakkoord is dan ook niet voldoende, zegt Greenpeace. Zij willen een energierevolutie met een 100% duurzame energievoorziening. James Hansen, klimaatwetenschapper en oud NASA-wetenschapper, ziet tevens geen heil in het akkoord. "Het zijn holle woorden. Er is geen actie, alleen beloften. Zolang fossiele brandstoffen de goedkoopste brandstoffen blijven, zal de wereld ze blijven verbranden", zegt hij bij The Guardian.

Toch zijn er ook optimistische reacties. Zo noemt Minnesma het een steun in de rug en ook Vellinga heeft vertrouwen. "Omdat duurzame energie steeds goedkoper wordt, wordt het voor veel landen makkelijker [om de twee graden doelstelling te halen, red.]", zegt Vellinga bij de NOS. Daarnaast is het volgens hem uniek dat alle landen meedoen, inclusief grote vervuilers zoals China en de US. Daarom kan ook Nederland er niet meer onderuit.

Van akkoord naar meer initiatieven

Het akkoord treedt in werking als ten minste 55 landen, samen verantwoordelijk voor meer dan 55% van de wereldwijde broeikasgasuitstoot, het akkoord hebben geratificeerd. Eind april volgend jaar volgt een speciale ceremonie voor het ondertekenen van het akkoord.

En nu? "Het werk start nu", zegt Ban Ki-Moon. Miguel Arias Cañete, Eurocommissaris voor het klimaat: "Vandaag vieren we feest, morgen moeten we actie ondernemen." Die actie is niet alleen voorkomen van broeikasgasuitstoot, maar ook het klimaatbestendig maken van onze samenleving. Aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering zal nodig blijven.

Belangrijk is dat er nu valt te verdienen aan het klimaat. Duurzame initiatieven komen in de lift en investeringen in olie en fossiele brandstoffen worden gezien als risicovol. Zo lijkt het klimaatakkoord in ieder geval een stap in de goede richting.