Ook meren warmen op, maar hoe snel precies?

Net als de atmosfeer en de oceaan warmen meren wereldwijd op. Dit heeft grote gevolgen voor mens en natuur. De mate van opwarming hangt af van veel verschillende factoren, wat voorspellen lastig maakt. Nieuw onderzoek combineert grote hoeveelheden data om een beter beeld te geven.

Meren zijn van groot belang. Ze bevatten de meerderheid van het vloeibare zoete water op het aardoppervlak, ondersteunen een grote diversiteit aan leven en vormen voor veel mensen een bron van voedsel en inkomsten. Het is dus essentieel om een goed beeld te hebben van de gevolgen die de huidige klimaatverandering op meren kan hebben. Het probleem: ze variëren onderling enorm, bijvoorbeeld in vorm en diepte, waardoor het lastig is om een algemeen beeld te krijgen van wat er wereldwijd gebeurt.

Verschillen tussen meren

Om die reden verzamelde een groot wetenschapsteam data van 235 meren, gemeten tussen 1985 en 2009. De onderzoekers gebruikten zomertemperaturen van de wateroppervlakken, maar ook allerlei andere data, zoals lokale klimaatveranderingen, ijsbedekking en locatie. Hiermee berekenden ze niet alleen de veranderingen in temperatuur van afzonderlijke meren, maar probeerden ze ook te achterhalen welke factoren lokaal de grootste invloed hebben.

Het blijkt dat meren niet eenduidig opwarmen in relatie tot het lokale klimaat. Als de atmosfeer ergens gemiddeld 2°C opwarmt, leidt dat bij twee verschillende meren niet per se tot dezelfde opwarming van het water. De onderzoekers concluderen dat vooral ijs een grote invloed heeft op de opwarmingssnelheid: meren waarbij de ijsbedekking vermindert, warmen sneller op.

Toename algenbloei

Volgens de onderzoekers is er desondanks een forse algemene opwarming waar te nemen van gemiddeld 0,34°C per decennium. Dit kan vervelende consequenties hebben. Zo is de voorspelling dat algenbloei sterk zal toenemen, waaronder die van giftige algen. Maar niet alleen de giftige varianten vormen een gevaar. Er kunnen zuurstofarme omstandigheden ontstaan, doordat er veel zuurstof verbruikt wordt als een grote algenmassa naar de bodem zinkt. Het gevolg is dat vissen er niet meer kunnen leven.

Verder zal de uitstoot van methaan, een sterk broeikasgas, vermoedelijk hoger worden. Bovendien kan een verhoogde verdamping leiden tot het dalen van de waterspiegel, met negatieve gevolgen voor mens en natuur; denk bijvoorbeeld aan verminderende zoetwatervoorzieningen. Dit maakt onderzoek naar de opwarming van meren in de toekomst erg belangrijk.