Paars plus en duurzaamheid (uitgebreid)

Met de verkiezingen en de uitslag daarvan nog geen twee weken geleden wordt er volop gespeculeerd over coalities. Inmiddels bekijkt een informateur van de VVD een mogelijke optie voor een coalitie "Paars Plus", met daarin VVD, PvdA, D66 en GroenLinks. Hoe zou het coalitie-akkoord er uit kunnen zien als het om klimaatbeleid en duurzaamheid gaat? We lopen er doorheen.

Water en de Deltawet

"De VVD wil vóór alles dat de leefomgeving veilig is. De oudste onveilige 'factor' die ons land kent, is het water. Veel Nederlandse dijken en waterkeringen vertonen achterstallig onderhoud. De VVD wil deze achterstand wegwerken en is daarom tegen iedere bezuiniging op het onderhoud van dijken en waterkeringen."

De PvdA vindt betere bescherming van de kust hoogst noodzakelijk en wil rivieren meer ruimte bieden om overstromingen te voorkomen.

Voor D66 is het van groot belang verstandig om te gaan met water, om Nederland te beschermen tegen gevolgen van klimaatveranderingen. D66 staat achter de huidige verbetermaatregelen, zoals het programma Ruimte voor de rivier, maar wil de planning van deze programma's flexibeler maken tot na 2015, om te kosten te spreiden en innovaties de kans te geven.

Groenlinks wil vasthouden aan bescherming tegen het water door water de ruimte geven. "Hierbij geldt de stelregel: eerst vasthouden, dan bergen en dan pas afvoeren. De nieuwe kansen die waterberging biedt voor natuur en recreatie worden benut. Rivieren worden verruimd."

Paars Plus & Water en de Deltawet

Op het punt van bescherming tegen het water sluiten de partijen goed op elkaar aan: de VVD heeft het over achterstallig onderhoud wegwerken en niet bezuinigen op onderhoud van dijken en waterkeringen, de andere partijen kijken ook naar ontwikkelingen in de toekomst en willen ook aanvullende veiligheidsmaatregelen zoals het bieden van ruimte aan de rivieren.

Duurzame mobiliteit

De VVD wil de mobiliteit in Nederland verbeteren door meer wegen aan te leggen en mensen te stimuleren thuis te werken. Jaarlijks willen ze voor uitbreiding van het wegennet 500 miljoen extra op de bestaande budgetten uittrekken. Procedures om wegen of spoorlijnen aan te leggen, moeten worden vereenvoudigd. Daarnaast wil de VVD het OV een goed alternatief laten zijn voor andere vormen van vervoer, door hoofdverbindingen vierbaans te maken en snellere treinen hierop te laten rijden. De overlast voor omwonenden moet minimaal zijn.

De PvdA wil het openbaar vervoer verbeteren. "Het openbaar vervoer is een belangrijk duurzaam alternatief voor de auto." Het OV moet volgens de PvdA beter bereikbaar, toegankelijk en bruikbaar worden. Met het aanleggen van wegen betracht de PvdA grote terughoudendheid. "Duurzame inpassing in het landschap is altijd een voorwaarde." Verder wil de PvdA dat Nederland tot proeftuin van elektrisch vervoer wordt gemaakt.

D66: "Voor een duurzame samenleving is openbaar vervoer onontbeerlijk." D66 wil het OV verbeteren door reistijden te laten concurreren met die van de auto, en trein frequenter te laten rijden. Verder wil D66 dat transport en mobiliteit veel schoner en zuiniger wordt (door brandstoffen, elektrisch, het nieuwe werken). Belastingen dienen te worden vergroend en biobrandstoffen moeten een grote rol gaan spelen in het terugdringen van de CO2-uitstoot. "D66 steunt het besluit dat in 2020 10% van de brandstoffen in de transportsector op een duurzame manier verkregen moet zijn."

GroenLinks wil dat schoon en zuinig vervoer de aantrekkelijkste keuze voor reizigers wordt. Voor de lange afstanden moet openbaar vervoer de beste keuze zijn, goedkoper dan de auto, vaak en snel. "Autorijden op fossiele brandstof wordt zo snel mogelijk vervangen door rijden op groene stroom of andere duurzame energiebronnen." GroenLinks is terughoudend bij het aanleggen van nieuwe wegen. "Er komen geen nieuwe wegen die ons land meer versnipperen" en er komen experimenten om wegen duurzamer te maken.

Paars Plus & Duurzame mobiliteit

Wat betreft het openbaar vervoer zijn de partijen het vrijwel eens: dat moet flink worden verbeterd, zodat het een goed alternatief voor de auto vormt. Wat het wegverkeer betreft, willen zowel de PvdA, als D66 als GroenLinks investeren in duurzame mobiliteit, hetzij via elektrisch rijden of biobrandstoffen. In het programma van de VVD is niets te vinden over deze duurzame alternatieven, hun visie op het wegverkeer uit zich in de aanleg van nieuwe wegen. De andere partijen zijn hier zeer terughoudend in, tot ronduit afwijzend (GroenLinks).

Duurzame energie

De PvdA wil met Nederland in 2020 de duurzaamste energievoorziening van Europa hebben. Ze willen dat bereiken door de belastingen te vergroenen, subsidies toe te spitsen op duurzaamheid en investeringen in duurzame energievoorzieningen. Sommige subsidies moeten plaatsmaken voor wettelijke normen die energiebesparing afdwingen en het aandeel van duurzame energie opvoeren. Groene stroom moet een verplicht aandeel krijgen (35% in 2020). Kernenergie is voorlopig voor de PvdA geen optie: "Kernenergie zien wij niet als lange termijn oplossing om een duurzame samenleving te bereiken zolang een oplossing voor het afvalprobleem nog niet in zicht is."

D66 wil dat Nederland alles uit de kast haalt om in 2020 een aandeel van minimaal 14% hernieuwbare energie te hebben. Om de hernieuwbare energie te stimuleren, wil D66 dat energieleveranciers een verplicht aandeel hernieuwbare energie in hun energiemix hebben, oplopend van 10% in 2010 tot 100% in 2050. D66 is tegen de bouw van nieuwe kerncentrales. "Kernenergie kan alleen een optie worden (...) nadat Nederland tot het uiterste is gegaan in energiebesparing en bovendien hernieuwbare energiebronnen niet of onvoldoenden in de resterende energievraag kunnen voorzien." Daarnaast wil D66 vernieuwing en verduurzaming versnellen door tijdelijke ontheffing van belemmerende regelgeving.

"De VVD wil toe naar schone en hernieuwbare vormen van energie." Nederland moet minder afhankelijk worden van fossiele brandstof, zuinig omgaan met energie en de uitstoot van CO2 terugbrengen, vindt de VVD. Daarbij wil ze subsidies afschaffen, maar innovatie stimuleren. Er komt 450 miljoen euro vrij voor innovatie voor schone en hernieuwbare energie. De overheid bepaalt de doelstelling, maar schrijft de markt niet voor hoe deze moeten worden bereikt, vindt de VVD. De VVD wil met een tweede kerncentrale in Nederland dat hier meer kernenergie wordt opgewekt, zodat ook hier "op zeer schone en veilig wijze energie wordt opgewekt. De VVD wil geen nieuwe kolencentrales.

GroenLinks wil het doel van 20% hernieuwbare energie in 2020 halen door een Deltawet nieuwe energie in te stellen. Als burgers, organisaties en regionale overheden groene stroom opwekken voor het stroomnetwerk, krijgen ze daar een garantieprijs voor. Daarnaast wil GroenLinks energiebedrijven verplichten een toenemend aandeel duurzame energie te produceren. De overheid moet daarnaast voor voldoende locaties voor windmolens regelen. GroenLinks wil verder dat de kerncentrale in Borssele wordt gesloten. "Er komen geen nieuwe kerncentrales voor energieopwekking."

Paars Plus & Duurzame energie

De partijen zijn het allemaal eens dat Nederland minder afhankelijk of onafhankelijk van fossiele brandstoffen moet zijn en de CO2-uitstoot moet beperken. De wijze waarop die doelstelling moet worden gehaald, is verschillend. De VVD laat het zoveel mogelijk aan de markt over, PvdA, D66 en GroenLinks willen dat de overheid de verantwoordelijk neemt voor het behalen van specifieke aandelen van hernieuwbare energie. Zij willen dat met subsidies en groene belasting bereiken. Op het punt van de kerncentrales staat de VVD tegenover PvdA, D66 en GroenLinks, waarbij de eerste wel nieuwe kerncentrales wil, de laatste drie (voorlopig) niet.

Duurzame landbouw en voedselproductie

VVD wil de productie van energie door de landbouw (biobrandstoffen en restverwerking) stimuleren door stimulerende in plaats van remmende regelgeving en met startsubsidies.

De PvdA wil naar een vitale, gezonde en duurzame landbouw, waarbij de voedselveiligheid voorop staat, en er efficiënt met bodem, grondstoffen en energie wordt omgegaan.

D66 wil duurzame oplossingen bevorderen in de land- en tuinbouw zoals de inzet van aardwarmte voor energieneutrale kassen.

GroenLinks wil dat de overheid duurzame innovaties op het platteland bevordert, zoals biologische landbouw en energieleverende kassen. Overheidssteun moet zich richten op een duurzamer gebruik van water, voedingsstoffen, energie en grond.

Paars Plus & Duurzame landbouw en voedselproductie

Op het gebied van duurzame landbouw en voedselproductie sluiten de partijen op elkaar aan: de overheid moet duurzame oplossingen bevorderen, zodat de landbouw op een duurzame manier gebruik maakt van bodem, grondstoffen, water en energie.

Biodiversiteit en Ecologische Hoofdstructuur

De VVD vindt verandering van het EHS-beleid noodzakelijk en wil daarbij concentreren op grote gebieden. De VVD wil eerst de al aangekochte gebieden inrichten en beheren en pas daarna extra grond aankopen. Projecten worden geëvalueerd op kosten en baten en dure projecten wil de VVD staken. De VVD vindt verder dat het Natura2000-beleid het Nederlandse natuurbeleid domineert, te eenzijdig richt op plant- en diersoorten en te weinig rekening houdt met mens in de natuur. "Eindeloze procedures houden economische en recreatieve ontwikkelingen tegen. De VVD wil toe naar een positief natuurbeleid. Daarin staan kansen centraal voor zowel economie als ecologie." Het aantal Natura2000-gebieden wordt, als het aan de VVD ligt, fors teruggebracht.

De PvdA wil doorwerken aan het netwerk van beschermd natuurgebied, maar als er minder geld voor is, er ook meer tijd voor nemen. "Het veranderende klimaat dwingt ons de komende decennia natuurbescherming, recreatie en waterbeheer met elkaar te combineren."

D66 wil extra investeren in de kwaliteit van de ecologische hoofdstructuur en wil daarbij ontbrekende schakels tussen natuurgebieden verwerven. "Natuurgebieden zijn van belang voor het herstel van de biodiversiteit." "De overheid moet ruilgronden in haar bezit inzetten waar het kan, maar bereid zijn om te onteigenen waar dat moet. D66 wil waar mogelijk natuur combineren met andere doelen, zoals waterberging en duurzaam toerisme. D66 wil de huidige snelheid van realisatie vasthouden."

Groenlinks wil dat Nederland zich in Europees verband inspant voor optimaal herstel van de biodiversiteit, "door behoud van de EU-natuurrichtlijnen, zoals de vogel- en habitatrichtlijnen, en door bescherming van de Natura2000-gebieden." GroenLinks wil daarnaast de Ecologische Hoofdstructuur in 2018 voltooien, en de bescherming van Natura2000-gebieden zonder verdere vertraging tot stand laten komen. Daarvoor kunnen de nodige onteigeningsprocedures worden gestart om gronden te verwerven. "Agrarisch natuurbeheer krijgt een plaats binnen de EHS wanneer dit reële winst voor de natuur oplevert. Als dat geld uitspaart, wordt dit besteed aan natuurdoelen."

Paars Plus & Biodiversiteit en de Ecologische Hoofdstructuur

De VVD en GroenLinks lijken elkaar moeilijk te vinden op dit gebied. De VVD wil natuurgebieden terugbrengen en de mens meer centraal zetten, GroenLinks wil de EHS in 2018 voltooien en juist meer gebieden verkrijgen. PvdA en D66 zitten in het midden en ze laten de natuurdoelstellingen niet los, maar zoeken naar het juiste tempo en goede combinaties.

Ontwikkelingssamenwerking

De VVD wil wel verder met ontwikkelingssamenwerking, maar vindt dat de steun soms meer kwaad dan goed doet, omdat het geld bij corrupte regeringen terecht komt. "De VVD wil daarom steun voor dubieuze regimes stopzetten. Het budget voor ontwikkelingssamenwerking kan dan ook met minder geld toe." De VVD wil de ontwikkelingshulp terugdringen naar 0,4% van het BNP.

De PvdA wil de ontwikkelingssamenwerking verder moderniseren en effectiever maken. Dat kan onder meer door herbezinning op partnerlanden en door te streven naar een samenhangend Europees beleid op dit gebied. "Tevens wordt de effectiviteit vergroot door onverminderd te werken aan de kwaliteit van de uitvoering." De PvdA wil 0,8% van het BNP voor ontwikkelingssamenwerking handhaven.

D66 wil ook de 0,8% van het BNP voor ontwikkelingssamenwerking handhaven en een gemiddelde voor een vierjaarlijkse periode nemen, om ongezonde bestedingsdruk aan het einde van een begrotingsjaar te voorkomen. Een deel van het geld moet gereserveerd worden voor behoud van natuur en biodiversiteit. "D66 vindt het oneerlijk van hen [de armste landen] te verwachten dat zij de afweging tussen natuurbescherming, onderwijs, ontwikkeling en gezondheidszorg volledig binnen hun eigen middelen maken."

Ook Groenlinks wil de 0,8% BNP voor de ontwikkelingshulp behouden. Daarnaast wil GroenLinks dat Nederland druk op de rijke landen uitoefent om zich aan de afspraak van 0,7% van het BNP voor ontwikkelingssamenwerking te besteden. Naast de 0,8% wil GroenLinks structurele klimaatsteun voor ontwikkelingslanden.

Paars Plus & Ontwikkelingssamenwerking

De partijen willen allemaal wel verder met de samenwerking en willen de hulp moderniseren en effectiever maken. Er zit wel een kloof tussen de VVD, die er 0,4 % van het BNP voor wil reserveren, en de PvdA, D66 en GroenLinks, die 0,8% willen handhaven. GroenLinks wil daarnaast ook klimaatsteun aan ontwikkelingslanden te geven.

Paars Plus op het gebied van duurzaamheid

Kunnen ze er chocolade van maken?

Pure chocolade - zoals het bedoeld is
Melkchocolade - met een compromis of twee
Witte chocolade - is eigenlijk geen chocolade

Water en de Deltawet

De partijen liggen wat de bescherming tegen overstromingen betreft enorm dicht bij elkaar. Achterstallig onderhoud moet worden weggewerkt en rivieren moeten ruimte krijgen. Pure chocolade

Duurzame mobiliteit

De partijen willen allemaal verbeterd openbaar vervoer. VVD en GroenLinks zijn verveeld over de aanleg van nieuwe wegen, en de VVD laat niets weten over duurzame mobiliteit, terwijl PvdA, D66 en GroenLinks daar wel in willen investeren. Melkchocolade

Duurzame energie

De partijen zijn het eens dat Nederland over moet gaan op duurzame energie, maar het aandeel hiervan en de wijze waarop deze doelstelling moet worden bereikt, verdeelt de partijen. De VVD wil een tweede kerncentrale, PvdA, D66 en GroenLinks willen dat (nog) niet en hebben het over andere hernieuwbare energiebronnen. Melkchocolade

Duurzame landbouw en voedselproductie

Op het gebied van duurzame landbouw en voedselproductie sluiten de partijen op elkaar aan: de overheid moet duurzame oplossingen bevorderen, zodat de landbouw op een duurzame manier gebruik maakt van bodem, grondstoffen, water en energie. Pure chocolade

Biodiversiteit en de Ecologische Hoofdstructuur

De VVD en GroenLinks staan tegenover elkaar natuurgebieden terugbrengen en mens centraal vs. EHS voltooien en de PvdA en D66 staan daar wat middenin. Witte chocolade

Ontwikkelingssamenwerking

De partijen willen allemaal verder met ontwikkelingssamenwerking, willen het moderniseren en effectiever maken, maar zijn verschillend over de hoogte van het budget: van 0,4% bij de VVD tot 0,8% bij de PvdA en D66 en 0,8% en extra klimaatsteun bij GroenLinks. Witte chocolade

Tot slot: kan dat samen?

Een beetje pure chocolade, met veel melkchocolade en evenveel witte chocolade maakt geen echte melkchocolade. Deze coalitie zal op het gebied van duurzaamheid waarschijnlijk moeilijk door één deur gaan. PvdA, D66 en GroenLinks zijn het vaak met elkaar eens en kunnen elkaar vinden, maar staan tegenover de VVD. Het wordt moeilijk die afstanden te overbruggen. Tenzij het wisselgeldsysteem de VVD mild stemt op deze dossiers, zal deze coalitie het moeilijk krijgen op het gebied van duurzaamheid een vuist te maken.