Rio+20 - "The future we want"

Nog voordat staats- en regeringsleiders in de twee laatste dagen van Rio+20 in Rio de Janeiro de top afronden, lijkt de uitkomst vast te staan. Er ligt "een slap akkoord", met weinig concrete doelen. Niet de sterke maatregelen waar de hoop op lag.

Na eerdere onderhandelingen is een ontwerp voor de slotverklaring door delegaties aangenomen, genaamd The Future we want. De staats- en regeringsleiders buigen zich nu over deze verklaring, wat de laatste dagen van de top in beslag neemt. Naar waarschijnlijkheid ondertekenen zij deze zonder veel veranderingen in de tekst.

De tekst heeft het over "dringende acties" voor duurzame productie en consumptie, maar het geeft er verder geen details of data voor. Het richt zich met name op armoedebestrijding en minder op klimaat- en landbouwproblemen en voedsel- en watervoorziening. Ook staat er niets in over het afschaffen van subsidies voor fossiele brandstoffen waar maandag op twitter een storm over woedde. Het is een "slap akkoord" volgens Europarlementariërs Gerben-Jan Gerbrandy (D66) en Bas Eickhout (GroenLinks), die namens het Europees Parlement bij de top aanwezig zijn.

Het enige dat uit de top lijkt te komen, is een beeld van een mooie en groene toekomst, zoals geschetst door allerlei hoogwaardigheidsbekleders (waaronder Ban Ki-Moon, secretaris-generaal van de VN) - maar het ontwerp is daar een afgezwakte vorm van.

Eigen economie eerst

Net als bij eerdere klimaattoppen is er grote spanning tussen industriële landen enerzijds en opkomende economieën (zoals China, Brazilië en India) en ontwikkelingslanden anderzijds. Industriële landen kijken voornamelijk naar nieuwe en aanvullende financiële middelen. In het ontwerp stond eerst een passage over de "groene economie", wat neer zou komen op privatisering van de natuur. Dat zou betekenen dat industriële landen na betaling kunnen blijven vervuilen. De passage is er onder druk van ontwikkelingslanden uitgehaald.

De industriële landen, en dan met name Europa, zijn meer bezig met de economische crisis. Daardoor zien ze grote financële middelen niet zitten. "Er is door de crisis in Europa weinig animo om afspraken over duurzaamheid te maken", zegt Yvo de Boer, KPMG-adviseur klimaat en duurzaamheid en oud-VN-klimaatchef, bij de Telegraaf. En dat heeft weer gevolgen voor de opstelling van andere landen: "Waarom zou de rest van de wereld overtuigd raken van onze argumenten voor een groene economie, als wij niet eens in staat zijn ons eigen huis in orde te maken?" stelt Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy op D66.nl

"We doen het zélf wel!"

De waarschijnlijkste uitkomst van de top? Een overeenkomst dat de landen het niet met elkaar eens zijn. "Daartegenover staat dat deze VN top zoveel mensen en ideeën bij elkaar brengt, dat duurzame ontwikkeling mondiaal weer een enorme boost krijgt", schrijft Jan van de Venis, worldconnector, op zijn blog.

Tegenover de grote, mondiale overleggen staan duizende kleinere initiatieven van (lagere) overheden, maatschappelijke organisaties en burgers zelf. Zij zien duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen niet als een last, maar als een kans. Tijdens parallel-sessies in Rio de Janeiro laten deze groepen zien wat zij op het gebied van duurzaamheid hebben bereikt. De kracht om een duurzame verandering in te zetten, komt meer dan eens van onderaf.

Toch is er ook een rol voor overheden. Overheden moeten duurzaamheid als de nieuwe standaard zetten, pleitte Maarten Hajer, directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) tijdens de conferentie "Rio aan de Maas" in Rotterdam eind mei. "De overheid komt de rol toe duidelijkheid te bieden dat deze maatschappelijke wissel nu echt omgaat. Dan komt pas echt de energie vrij van alle ondernemerszin in burgers en bedrijven."