Simpele animatie maakt opwarming begrijpelijk

Om klimaatverandering uit te beelden, bedacht klimaatwetenschapper Ed Hawkins van Reading University, Groot-Brittannië een bijzondere infographic. In een geanimeerde spiraal, gebaseerd op internationaal erkende data, laat hij de overduidelijke opwarming van de aarde zien.

De spiraal heeft weinig complexe interpretatie of analyse nodig. Lijnen met 1,5 en 2 graden laten zien waar we staan ten opzichte van de afspraken om onder deze temperatuurstijgingen te blijven. Alle graden zijn relatief aan de startperiode 1850 - 1900. De kleuren geven het verloop in tijd weer: paars voor het begin, naar blauw, groen en uiteindelijk geel voor de huidige jaren.

In de animatie zijn enkele opvallende afwijkingen te zien:

• 1877-1878: een sterke El Niño
• 1880-1910: afkoeling, deels door vulkanische uitbarstingen
• 1910-1940: opwarming, deels door afnemen van vulkanische activiteit, natuurlijke variabiliteit en hoge zonne-activiteit
• 1950-1970: een korte ‘pauze’ waarin koelende sulfaat-aerosolen de opwarming maskeren
• 1980-heden: sterke opwarming, met herkenbare effecten van El Niño in 1998 en 2016

De drie grote El Niño effecten zijn in een 3D-weergave van de grafiek beter te zien:

''Ik denk dat we als wetenschappers moeten communiceren, en verschillende dingen uit moeten proberen'', zegt Hawkins tegen The Washington Post. ''Dit was slechts een poging, en het pakte erg goed uit.'' Hij geeft daarbij Jan Fuglestvedt, klimaatwetenschapper aan de Universiteit van Oslo, erkenning voor het geven van het idee van de spiraal. Eerder schreef Hawkins in een brief aan het wetenschappelijk tijdschrift Nature over wetenschapscommunicatie: “Nauwkeurige grafieken zijn essentieel voor duidelijke communicatie van wetenschappelijke resultaten voor andere wetenschappers en het grote publiek - een onderwerp dat steeds belangrijker wordt."

Ook voor ijsvolume en CO2

De animatie kreeg meteen al een vervolg. Hawkins maakte ook een spiraal voor het zee-ijs-volume op de Noordpool en voor de concentratie CO2 in de atmosfeer, gebaseerd op internationale onderzoeken.

Op de website Climate Lab Book geeft Hawkins updates van de spiralen en nieuw gemaakte spiralen, ook van anderen.

Blijven we wel onder die 1,5 graden, zoals in Parijs afgesproken?

Het is nog maar de vraag of we aan het einde van deze eeuw onder de 1,5 graden stijging blijven, denken wetenschappers. Het afgelopen jaar was elke maand meer dan 1 graad warmer dan pre-industriële niveaus. Daarbij speelt dit jaar El Niño een grote rol; 2016 zal naar verwachting als warmste jaar ooit de boeken in gaan.

''Vanuit het perspectief van mijn onderzoek zou ik zeggen dat het doel van 1,5 graden nu onmogelijk lijkt, of ten minste een zeer moeilijke opgave is'', zegt professor Chris Field van Stanford Universiteit, en co-voorzitter van werkgroep klimaatadaptatie van het IPCC, bij The Guardian. Ook uit onderzoek van Hawkins e.a. uit 2011 blijkt dat het lastig is de grens van 1,5 graden niet te overschrijden. Het onderzoek laat zien dat we in 2060 de 2 gradengrens kunnen passeren, als de uitstoot van broeikasgassen zo hoog blijft als nu.

Het doel van 1,5 graden is tijdens de klimaattop in Parijs ingesteld. Met dat doel heeft onze planeet een grotere kans om gevolgen, zoals het smelten van poolijs, te vermijden. Ook sterfte van koraalriffen en extreme zeespiegelstijging blijven dan beperkt. Het akkoord in Parijs is echter vaag over hoe het doel bereikt moet of kan worden. Het geeft de indicatie dat we in 2050 volledig emissieloos moeten leven om het doel te bereiken.