Smeltende gletsjer legt schadelijk afval bloot

Camp Century was een militaire basis op Groenland tijdens de Koude Oorlog. Na een aantal jaar werd de basis verlaten, maar het afval bleef achter. Dikke lagen sneeuw en ijs zouden het radioactieve, chemische en biologische afval veilig begraven. Niet dus, want klimaatverandering laat de gletsjer smelten.

Meerdere militaire basissen waren op Groenland gevestigd tijdens de Koude Oorlog. Camp Century was daar een van. De basis die door een nucleaire reactor van energie werd voorzien, sloot na een aantal jaar omdat de gletsjer toch niet stabiel genoeg bleek te zijn. Verondersteld werd dat achterblijvend afval begraven zou worden onder een dikke laag ijs en sneeuw, onschadelijk. Dit blijkt niet het geval. Klimaatverandering laat Groenlandse gletsjers in rap tempo smelten. Tegen het einde van deze eeuw kunnen deze grote hoeveelheden zeer schadelijk afval bloot komen te liggen, concluderen wetenschappers in een studie gepubliceerd in Geophysical Research Letters.

Grote hoeveelheden afval in het ijs

Bij het verlaten van Camp Century werd wel de reactiekamer van de nucleaire reactor verwijderd. Maar verder werd alles achterlaten: radioactief afval, chemisch afval en de hele infrastructuur. Verondersteld werd dat het begraven onder een dikke laag sneeuw en ijs onschadelijk zou zijn. Verkeerd gedacht. Camp Century ligt nu begraven onder een extra laag ijs van 35 meter, maar klimaatverandering laat de gletsjer smelten.

Het onderzoeksteam vond dat het afval van Camp Century is verspreid over 55 hectaren, dit is een gebied ten grote van ongeveer 100 voetbalvelden. Zij schatten dat het afval bestaat uit:

• 200.000 liter diesel: waarschijnlijk gebruikt als brandstof voor sneeuwvoertuigen;
• Polychloorbifenylen (PCB’s): schadelijke stoffen die veel werden gebruikt in de bouw en industrie. Deze stoffen zijn schadelijk voor de gezondheid;
• 240.000 liter aan afvalwater: zoals rioolwater en radioactief koelwater van de nucleaire reactor.

Klimaatverandering zorgt voor dreiging

Het Arctische gebied warmt snel op door klimaatverandering, sneller dan veel andere gebieden. Met behulp van klimaatsimulaties onderzocht het team of de gletsjer de komende decennia aangroeit of zal smelten. De simulaties geven geen eenduidig antwoord wanneer het ijs op deze locatie zal smelten, maar wel dat het uiteindelijk sneller zal smelten dan aangroeien. Mogelijk tegen het einde van deze eeuw. De achtergelaten afvalstoffen zullen dus niet eeuwig in het ijs verborgen blijven zoals verondersteld werd bij het verlaten van de basis. Wanneer de gletsjer op deze locatie smelt, zullen de biologische, chemische en radioactieve afvalstoffen in het ijs in het milieu terechtkomen. William Colgan, wetenschapper aan de York universiteit in Toronto en hoofdauteur van de studie zegt, ''Wanneer het ijs smelt, kunnen deze vervuilende stoffen getransporteerd worden naar de oceaan waar ze mariene ecosystemen kunnen verstoren''.

Camp Century en project Iceworm

Tijdens de Koude Oorlog spraken Amerika en Denenmarken af om het Deense grondgebied Groenland te verdedigen. Amerika bouwde meerdere luchtbasissen, waaronder Camp Century in het noordwesten van Groenland in 1959. De basis lag geheel ondergronds, verborgen onder een laag ijs en sneeuw van 8 meter. Officiële activiteiten die plaats vonden op de basis waren wetenschappelijk onderzoek en het testen van bouwtechnieken in het Arctisch gebied. Klimaatdata die destijds door de wetenschappers uit ijskernen zijn gehaald, worden nog steeds gebruikt in onderzoeken. Op de basis waren tussen de 85 en 200 militairen aanwezig die via een nucleaire reactor van energie werden voorzien.

Wat de Denen niet wisten was dat deze basis een geheime agenda had, het zeer geheime project Iceworm. Een 4.000 kilometerslang tunnelsysteem zou Amerikaanse militaire basissen aan elkaar verbinden. 600 nucleaire rakketten zouden in dit tunnelstelsel opgesteld kunnen worden, klaar om op de Sovjet-Unie af te vuren. Dit project is echter nooit van start gegaan, omdat de gletsjer toch te instabiel bleek te zijn voor de tunnels. De basis werd in 1967 volledig verlaten.

Een nieuw politiek vraagstuk

De opgeslagen afvalstoffen kunnen in de toekomst een ramp veroorzaken, maar op het moment kunnen we niks doen. Het afval ligt begraven onder een dikke laag ijs en dit verwijderen is technisch ingewikkeld en duur. De afvalstoffen moeten eerst vrijkomen en dan kunnen ze pas worden opgeruimd. Maar brengt een nieuw politiek vraagstuk, want wie is hiervoor verantwoordelijk? Amerika, Denemarken, of Groenland zelf?