Smeltende permafrost geen tijdbom van het noorden

Dankzij het smelten van permafrost komen broeikasgassen vrij die de opwarming van de aarde versterken. Maar hoe snel gaat dat, en hoe sterk is het effect? Recent onderzoek biedt antwoorden: er is geen sprake van acuut gevaar, maar het effect is wel groter dan in huidige modellen wordt aangenomen.

In de permanent bevroren bodem (permafrost) van de uitgestrekte Arctische gebieden zit al duizenden jaren een grote hoeveelheid koolstof opgeslagen. Het gaat om minuscule stukjes organisch materiaal, afkomstig van dode planten en dieren, samen goed voor ongeveer twee keer zoveel koolstof als er in de atmosfeer zit. Maar nu de aarde opwarmt en de permafrost begint te ontdooien, komt dit materiaal vrij. Microben breken het organische materiaal vervolgens af om het te gebruiken als voedsel. Het probleem is dat daar CO2 en methaan bij vrijkomen.

Positieve feedback

De microben zorgen daarmee voor een positieve feedback: door de extra broeikasgassen warmt het gebied verder op, waardoor de permafrost nog sneller ontdooit en er weer meer broeikasgassen vrijkomen, enzovoorts. Het begrijpen van dit soort feedbacks, zowel positief als negatief, is essentieel voor het maken van goede voorspellingen over het klimaat. Dat deze feedback bestaat, was al bekend, maar het was onduidelijk hoe snel het proces plaatsvindt en hoe groot de impact zal zijn. Onderzoek gepubliceerd in Nature schijnt hier nieuw licht op.

Geen tijdbom

Door het combineren van laboratoriumonderzoeken, veldobservaties en ander recent onderzoek kwamen de onderzoekers tot de conclusie dat de uitstoot vrij geleidelijk is. Het effect zal daardoor merkbaar zijn op een tijdschaal van decennia en eeuwen. Daarmee is het effect lang niet zo sterk als die van broeikasgasuitstoot door het gebruik van fossiele brandstoffen. De onderzoekers geven dan ook aan dat er geen reden is voor acute paniek: er bevindt zich geen tikkende tijdbom in het noorden. Het smelten van de permafrost leidt echter wel degelijk tot een versnelde opwarming. Bovendien betekent de geleidelijke uitstoot dat het effect lang zal nazeuren.

Er is echter nog veel onderzoek nodig op dit gebied. Zo moet bijvoorbeeld nog duidelijker worden wat de verhouding is tussen de uitstoot van CO2 en methaan. Dat is belangrijk, omdat methaan een veel sterker broeikasgas is dan CO2. Volgens de onderzoekers is het desondanks wel duidelijk dat de modellen moeten worden bijgesteld, aangezien zij de uitstoot door het smelten van permafrost op dit moment vaak niet (voldoende) meenemen.