Sterke passaatwinden remmen opwarming aarde af

Volgens nieuw onderzoek warmt de aarde de afgelopen jaren minder snel op door extreem sterke passaatwinden in de Pacifische Oceaan. Als deze winden afzwakken, zal het klimaat echter erg snel opwarmen. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Nature Climate Change.

Sterke passaatwinden brengen warmte over in de oceaan

Uit dit nieuwe onderzoek blijkt dat sterke passaatwinden een grote rol spelen in het afremmen van de opwarming van de aarde. De afgelopen 20 jaar was de kracht van de passaatwinden twee keer zo groot dan de voorgaande 80 jaar. Deze krachtigere winden zorgen voor een sterkere ondiepe oceaancirculatie. De atmosfeer wisselt warmte uit met de oppervlaktelagen van de oceaan, en een versterkte oceaancirculatie vervoert meer van deze warmte dieper in de oceaan. Hierdoor daalt de luchttemperatuur. Daarnaast brengen deze sterke passaatwinden via de sterkere oceaancirculatie koud en dieper gelegen zeewater naar de oppervlakte. Het gevolg is kouder oppervlaktewater en een koeling van de bovengelegen lucht. Een koude Pacifische oceaan maakt vervolgens ook andere gebieden kouder. In 2012 koelden de sterke passaatwinden de globale gemiddelde luchttemperatuur met 0,1-0,2 graden Celcius, dit is grotendeels het verschil in opwarming sinds 2001. Bij wetenschappers bestond al het vermoeden dat de oceanen het verschil in warmte opnemen. Het mechanisme hierachter was echter nog onbekend.

El Niño veroorzaker van extreme wind?

Een ander onderzoek, uit december 2013, verklaart dat de vertraagde opwarming door een cyclische verandering komt die de Pacifische oceaan en atmosfeer beïnvloedt, de zogehete Interdecadal Pacific Oscillation. Een negatieve fase daarvan, zoals nu het geval is, koelt de Pacifische oceaan af en versterkt de passaatwinden. Volgens de auteurs van het onderzoek, Kevin Trenberth en John Fasullo, was de sterke El Niño van 1997-1998 het startsein voor deze negatieve fase. Tijdens deze El Niño is er warmte van de diepere oceaan naar het oppervlakte verplaatst, en dit heeft ervoor gezorgd dat de oceaan afkoelde. Sindsdien heeft de diepe oceaan weer warmte opgenomen en zo het klimaat gekoeld. Klimaatwetenschapper Matthew England, hoofdauteur van het onderzoek naar de passaatwinden, zegt echter dat de oorzaak van de sterke passaatwinden nog onbekend is, maar hij geeft de opwarming van de Indische Oceaan als één van de mogelijkheden.

Minder sterke opwarming voedt klimaatsceptici

Sinds 2001 warmt het klimaat minder snel op; het verschil tussen aangegeven temperaturen van modellen en de gemeten waarden is 0,2 graden Celcius. Ondanks een grotere uitstoot van broeikasgassen is de gemiddelde luchttemperatuur ongeveer gelijk gebleven. Klimaatsceptici zien dit als argument om klimaatverandering tegen te spreken, waarbij ze aangeven dat modellen gebrekkig zijn en temperatuursstijgingen worden overdreven. Volgens het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is de opwarming van de aarde op lange termijn echter duidelijk: de laatste drie decennia zijn opvolgend warmer geweest dan elk decennia sinds 1850.

Het nieuwste IPCC rapport (september 2013) geeft meerdere mogelijke oorzaken van de vertraagde opwarming. Van invloed zijn de lage intensiteit van de zon en een toename van vulkanisch stof waardoor meer warmtestraling wordt gereflecteerd. Daarnaast nemen oceanen meer dan 90% van de warmte op. England zegt dat er meerdere factoren bijdragen aan de vertraagde opwarming, maar dat sterke passaatwinden de belangrijkste oorzaak zijn.

Opwarming niet gestopt

De minder snelle opwarming wil helaas niets zeggen over de intensiteit van klimaatverandering op de lange termijn. Het is een tijdelijke afremming van ongeveer 20 jaar, tot waarschijnlijk het eind van dit decennium. ‘Zelfs als de passaatwinden nog sterker worden, zal ooit de invloed van broeikasgassen gaan overheersen,’ zegt England bij The Guardian. ‘En wanneer de passaatwinden in kracht afnemen, zal de warmte snel vrijkomen.’ Gedurende de 21e eeuw wordt de mogelijkheid op een koeler decennium steeds onwaarschijnlijker. ‘Broeikasgassen zullen het uiteindelijk zeker gaan winnen.’