Weersextremen werk van klimaatverandering

Het weer breekt record na record in de afgelopen jaren. Toevallig of veroorzaakt door klimaatverandering? "Het is geen ja/nee-vraag, maar van waarschijnlijkheden," stellen wetenschappers van het Duitse Potsdam Institute for Climate Impact Research. De hogere frequentie van extremen is niet langer normaal.

De wetenschappers beargumenteren in hun onderzoek dat deze hogere frequentie niet alleen toeval is. De vele individuele weersgebeurtenissen vormen een patroon. Voor extreme regenval en hittegolven is de link met klimaatverandering door menselijk handelen duidelijk, laat de analyse van de wetenschappers zien. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Nature Climate Change. De link tussen opwarming en stormen is minder duidelijk, ondanks de geobserveerde verhoogde intensiteit van orkanen.

Dobbelspel

"De vraag is of deze weersextremen toevallig zijn of een resultaat van klimaatverandering", zegt Dim Coumou, lead author van het onderzoek, bij Science Daily. "Klimaatverandering kan in het algemeen niet worden aangewezen als de veroorzaker van individuele weersextremen - maar bij de som van de extremen is de link naar klimaatverandering duidelijk." Het is voor hem geen ja/nee-vraag, maar een vraag van waarschijnlijkheden. De hogere frequentie van weerrecords is niet langer normaal. "Het is een dobbelspel," zegt Coumou, "een zes kan zo nu en dan bovenop komen en je weet nooit wanneer het gebeurt. Maar nu gebeurt het veel vaker, omdat we de dobbelsteen hebben veranderd."

Drie pijlers

De onderzoekers baseren hun analyse op drie pijlers: basisfysica, statistische analyses en computersimulaties. De principes van de fysica geven aan de opwarming van de atmosfeer tot meer weersextremen kan leiden. Warme lucht kan meer vocht bevatten. Daarnaast zijn er statistische trends te vinden in de temperatuur- en neerslagdata. Als derde bevestigen computermodellen de relatie tussen opwarming en temperatuur- en neerslagrecords.

Maar de materie is complex. De geobserveerde sterke toename van intensiteit van tropische stormen in de Noord-Atlantische Oceaan tussen 1980 en 2005 bijvoorbeeld: die kan door opwarming van de bovenste zeelaag worden veroorzaakt, maar ook door afkoeling van de bovenste laag van de atmosfeer. "Individuele weersextremen zijn vaak gerelateerd aan regionale weersprocessen, zoals een blokkerend hogedrukgebied of natuurlijk fenomeen als El Niño", vertelt Stefan Rahmstorf, co-auteur van het onderzoek en voorzitter van de afdeling Aardsysteemanalyse bij het Potsdam Institute. "Dit zijn complexe processen die we nader bestuderen. Maar nu gebeuren deze processen bij opwarming van de aarde: daardoor kan een weersextreem een recordbrekend extreem worden."