Hoe snel smelten de ijskappen echt?

In hoeverre zijn de ijskappen en gletsjers op het aardoppervlak aan het smelten en hoe snel verandert de hoeveelheid drijfijs in de poolzeeën? De Europese satelliet Cryosat-2 moet hier de komende jaren meer duidelijkheid in scheppen. Op donderdag 8 april is de satelliet succesvol vanaf Baikonoer in Kazachstan gelanceerd. De TU Delft speelt een belangrijke rol in het project.

CryoSat-2, een project van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA, meet veranderingen in de hoeveelheid ijs op aarde en kijkt daarbij zowel naar landijs als naar drijvend ijs. De satelliet kan ook de dikte van drijvend ijs meten. Andere satellieten kunnen wel zien hoeveel ijsoppervlak er is, maar ze meten niet hoe dik het ijs is. Zonder informatie over de dikte is het moeilijk vast te stellen wat de bijdrage aan de totale hoeveelheid ijs nu eigenlijk is. Diktemetingen van polair drijfijs komen tot nu vooral van onderzeeërs, en alleen zeer plaatselijk.

Drijfijs

CryoSat-2 is uitgerust met een geavanceerde radarhoogtemeter. Vanuit de satelliet worden pulsen verzonden, die vervolgens weerkaatst worden door het ijs- of wateroppervlak. Uit de eigenschappen van de in- en uitgaande pulsen is de afstand tussen de satelliet en het ijs- en/of wateroppervlak tot op centimeterniveau te bepalen. Zo is te bepalen hoe hoog het drijfijs boven het omringende water uitsteekt. Aan de hand daarvan is het volume van het drijfijs te berekenen.

Landijs

Op Antarctica en Groenland en op gletsjers van hooggebergtes, wordt de hoogte van het landijs gemeten ten opzichte van het gemiddelde zeeniveau reikt. "Het belangrijkste is om eventuele veranderingen in die ijshoogtes te meten. Die geven immers aan of er sprake is van smeltend ijs", zegt dr.ir. Ernst Schrama, onderzoeker aan de TU Delft, op de website van de TU Delft.

Het smelten van de ijskappen is een van de zichtbaarste signalen van klimaatverandering. Klimaatwetenschapper Duncam Wingham van de Universiteit van Londen geeft wetenschappelijk leiding aan het project. Hij zegt in The Guardian: "Gegevens van satellieten hebben onze kennis van wat gaande is in verre, onbewoonde delen van de aarde veranderd. CryoSat-2 helpt mee bij het onderzoek van de gevolgen van de dramatische veranderingen van de poolgebieden van de afgelopen twee decennia."

Het ijs rondom Antarctica neemt in rap tempo af en de laatste gegevens bevestigen dat dit ook op lange termijn zo blijft. Maar sommige gegevens suggereren ook dat het ijs dat nog niet gesmolten is, dunner wordt. Als de metingen van CryoSat-2 deze theorie ondersteunen, zou het betekenen dat het ijs nog sneller smelt dan aangenomen.

"Het klimaat bij Antarctica verandert enorm snel, sneller dan waar dan ook ter Wereld", laat Wingham weten. "De hele structuur van de Antarctische oceaan verandert, maar we weten nog steeds niet wat daar de consequenties van zijn. We moeten weten wat er aan de hand is. CryoSat-2 gaat daarbij helpen."