Levende zeeweringen als bescherming tegen overstromingen

Van Nijmegen tot Tokyo experimenteren bestuurders en ingenieurs met nieuwe manieren om gebieden tegen overstromingen te beschermen. Dijken en rivieren worden breder en uitgebreid met natuurlijke buffers en wetlands. De natuur is niet langer de vijand maar een bondgenoot.
  

De wereld van de waterbouwkundigen is flink in beweging. Waar ingenieurs bij het beschermen van kust en achterland vroeger vooral dachten aan dijken en dammen, wordt er de laatste jaren veel geëxperimenteerd met nieuwe oplossingen. Zelfs als er toch wordt gekozen voor een dijk, ziet die er vaak anders uit dan we gewend zijn.

Zo bedachten waterbouwkundige ingenieurs in Tokyo de 'super levee': een tien meter hoge dijk langs de rivier Arakawa, waarvan het binnentalud wel 300 meter breed kan worden. Een stuk steviger dan traditionele dunne dijken. Omdat de oever aan de landzijde geleidelijk afloopt, kunnen er bovendien woningen, wegen of kantoren op worden gebouwd. Een groot voordeel voor (dichtbevolkte) steden met schaarse en dure grond.

Levende zeewering

Harde waterkeringen worden ook steeds vaker gecombineerd met natuurlijke buffers als kwelders en moerassen. Voordat de hoge golven de dijk bereiken, is hun kracht door deze levende barrières al gebroken. Bovendien krijgt de regio er een waardevol natuurgebied bij. Mindert de Vries van het waterbouwkundig bureau Deltares is betrokken bij een aantal projecten in Amerika en Singapore rond deze 'eco-engineering'. "Het idee van bouwen met de natuur bestaat al langer, maar we kijken nu zelfs naar het werken met levende organismen, en is vrij nieuw voor waterbouwkundigen." In Louisiana heeft zijn bedrijf een haalbaarheidsstudie gedaan naar het herstel van de moerassen die door de orkaan Katrina zijn weggeslagen. "Daarmee kun je de regio tegen nieuwe vloedgolven beschermen en 40 hectare nieuwe natuur realiseren", aldus De Vries.

Ruimte voor de rivier

Veel deskundigen zijn het er inmiddels over eens dat het op veel plekken ook beter is om het water meer ruimte te geven en rivieren uit hun 'korset' te bevrijden. Zo wordt de robuustheid vergroot en kunnen extreme afvoeren beter worden opgevangen. Voor steden kan zon oplossing zelfs stedenbouwkundige kansen opleveren.

In Lent (nabij Nijmegen) hebben bestuurders en enkele bedrijven een plan bedacht om de rivier de Waal een bredere bedding te geven met de aanleg van een rivierpark in het hart van de stad. De noordelijke waterkering wordt daarbij 350 meter landinwaarts verplaatst. In het nieuwe buitendijkse gebied komt ook een extra rivierarm, waardoor het waterpeil in de Waal tijdens hoogwater met zeker 27 cm kan zakken. Marten Hillen, die namens ingenieursbedrijf Royal Haskoning bij het plan is betrokken, noemt het een uniek project. "De stad wordt beter beschermd tegen overstromingen en krijgt in haar hart een prachtig natuurgebied waarin kan worden gewoond en gerecreëerd. Dat geeft Nijmegen een enorme impuls."