Energiebombe op de Potzdamerplatz

Duurzame glastuinbouw in het centrum van Berlijn, zo presenteerde Nederland zich als partnerland van de Grüne Woche. Op het overdekte plein tussen de hypermoderne glas- en staalconstructies van het Sony Zentrum plaatste het ministerie van Landbouw een modern kasje boordevol met de nieuwste technieken uit de glastuinbouw. Dat ging niet zonder slag of stoot. Bij de opbouw vlak voor de opening van de Grüne Woche was het kasje om 22.00 uur nog niet klaar en vanaf dat tijdstip geldt: Ruhe! Maar liefst drie veiligheidsbeambten hielden strak in de gaten dat er niet te hard getimmerd werd. Na twaalven was de kas toch klaar en de volgende ochtend vroeg gingen we hem inrichten. Wonderbaarlijk hoe de bloeiende tulpen en de bakken met trostomaten de technische uitstraling veranderden. Om 10.00 uur moest de fotoshoot met de beroemdste Nederlander in Duitsland plaatsvinden. Frau Antje fietste in een bakfiets vol met groenten, bloemen en uiteraard kaas een paar keer langs de kas en mocht daarna weer snel haar blote onderarmen bedekken. Daarna was de kas open voor publiek.

Het ambassadepersoneel kreeg een briefing wat ze de bezoekers konden vertellen: Nederlandse tomaten hebben een volle smaak, Nederlandse groenten bevatten de laagste residugehaltes dankzij biologische bestrijding, de eerste kassen die netto energie opleveren staan er al, en nieuwe technieken uit de glastuinbouw kunnen meer daglicht toelaten in allerhande soort gebouwen zodat daar ook meer groen mogelijk is. Groen dat een positief effect heeft op medewerkers, scholieren en patiënten.

De eerste druilerige ochtend was er een beperkte aanloop, maar vanaf de middag kwam de loop erin. Met smaaktomaatjes lokten we bezoekers naar binnen en de reacties waren heel positief. NOS Radio1 hield een interview met Frau Antje en mij dat ze op de eerste dag van de Grüne Woche uitzonden in Nederland. Komisch dat we via Berlijn de nationale media bereiken.

's Avonds was de opening voor een kleine vijfduizend genodigden. Marian Fisher Boel, de burgemeester en de Messevoorzitter hielden een verhaal dat voor mij slecht te volgen was, met dank aan de Russen achter ons. Luid overleg en mobiel bellen tijdens de voordrachten bevestigden vooroordelen. Minister Verburg hield een gloedvol betoog dat uitstekend aankwam bij de aanwezigen en nodigde iedereen uit om naar de stand op de beurs en de kas op de Potsdamerplatz te komen. Wasserbomben gibt es nicht mehr, unsere Tomaten sind schmackhaft. Dat was ook de mening van de bezoekers de volgende dag. 'Uw minister heeft ons uitgenodigd' kregen we te horen. Het waren niet alleen Duitsers die kwamen kijken. Een deel van de Nederlandse delegatie nam de moeite om vanaf het hotel de Potsdamerstrasse over te steken. De vaste Kamercommissie landbouw van de Tweede Kamer liet zich door de voorman van de tuinders rondleiden en ik liet hen zien hoe we met nieuwe bouwmethoden meer daglicht in allerlei soorten gebouwen kunnen toelaten. De omslag die moet plaatsvinden op energiegebied is het lokaal benutten van lokale mogelijkheden, zoals een kas die woningen kan verwarmen, houtsnippers uit houtwallen die verzorgingstehuizen van energie voorzien, lokale elektra opwekken zodat we de warmte lokaal nuttig in kunnen zetten.

Daar past ons wel bescheidenheid: we produceren veel minder duurzame energie dan de Duitsers en met duurzame gebouwen zijn ze een stuk verder dan wij. Waar in Nederland nog nauwelijks een zogenaamde ' Passivhaus' te zien is, staan er in Duitsland duizenden. Het innovatief gebruiken van glas en groen is in Duitsland een stuk verder gevorderd dan in Nederland. Van de ca. 80.000 nieuwbouwwoningen in Nederland heeft minder dan 10% een laag temperatuursysteem en dat is nu juist een randvoorwaarde om duurzame omgevingswarmte te kunnen gebruiken. VROM, toon lef en neem dat op in de regelgeving! En waar de overheid de mond vol heeft van duurzaamheid, blokkeert ze die aan de andere kant met procedures en richtlijnen. Essentieel voor de kas als energiebron is dat je water verwarmt in de zomer, opslaat onder grond in watervoerende lagen en in de winter weer omhoog haalt. Dan helpt het de tuinders niet als ze in het Westland de eerste watervoerende laag niet mogen gebruiken. Om echt duurzame warmte te kunnen gebruiken, moeten we een hogere temperatuur injecteren dan nu in de meeste provincies toegestaan is. Dan hebben we nauwelijks warmtepompen meer nodig omdat we het warme water direct kunnen gaan gebruiken. Dan gaan we echt van de Wasserbomben uit het verleden naar duurzame Energiebombe.