Holland Niger: watersolidariteit

De wereld is in de ban van de financiële en economische crisis. Alle ogen zijn gericht op werk, salaris, pensioen. Legitiem, het raakt tenslotte iedereen - nú. De klimaatcrisis kabbelt rustig voort, de effecten merken we wel, maar er zijn nu even belangrijker zaken denken we collectief. Misschien dat de geldcrisis goed uitpakt voor die van het klimaat. Obama heeft schone energie als één van zijn speerpunten opgenomen. Dat is een sprong voorwaarts om erger te voorkomen. Nu aanpassen adaptatie in jargon.

Nederland is deskundige bij uitstek in het omgaan met water miljoenen Nederlanders leven, wonen en werken beneden de zeespiegel al decennia lang. Klimaatverandering heeft er een kennisveld bij geschapen met als vraag: hoe kunnen we ons voor nu en de toekomst aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering voor het water? De Deltacommissie 2008 (commissie Veerman) ging al uit van hogere zeespiegelstijgingen dan het IPCC een paar jaar ervoor had voorzien 65 centimeter tot 1.30 meter in 2100. Het Potsdam instituut meldde op 10 maart een nog hogere stijging tot 1.90 meter in 2100. Nederland zal alles op alles moeten zetten zich aan te passen. Belangrijke voorwaarde: een hoge bankrekening.

Deze is er niet in Niger. Door dit Afrikaanse Sahelland (zes keer Frankrijk) stroomt de gelijknamige rivier. Komend vanuit de bergen van Guinee Bissau slingert zij zich door Mali, Burkina Fasso, Niger en Nigeria waar zij uitmondt in de Atlantische Oceaan. Ik heb in januari 250 kilometer de rivier afgevaren. Op een aantal plaatsen is de rivier woest, tot wel twee- driehonderd meter breed.

In het langs de rivier gelegen tentenkamp van safaripark Double V klaagt kok Abdulah Soleyman over de hoogte van de rivier. In de tent van mijn keuken staat tien centimeter water. In de 28 jaar dat ik hier werk, heb ik dat nog nooit meegemaakt. Over drie maanden is de rivier op veel plaatsen nog slechts enkele meters breed.

Zon 150 miljoen mensen zijn afhankelijk van de rivier. Toenemende weersextremen maken de rivierstanden onvoorspelbaar. Door klimaat- verandering, ontbossing, en bodemerosie verzandt de rivier. Door toenemend gebruik, neemt de waterkwaliteit af. Volgens Robert Watson, Chief scientist of the World Bank, krijgen de komende decennia drie miljard mensen in ontwikkelingslanden te maken met rampen die gerelateerd zijn aan klimaatverandering. Miljoenen mensen zullen op zoek gaan naar schoon water.

Niet dramatiseren, vertelt de Nigerijnse wetenschapper Etienne Badolo. Maar de eerste klimaatvluchtelingen zijn al gesignaleerd. Alleen noemen we ze niet zo. Al jaren vluchten dagelijks mensen van het platteland naar de hoofdstad Niamey. Sinds kort horen we een andere reden; de mensen zijn het vertrouwen in het rivierwater kwijt.

In de geldcrisis hoor ik  voorzichtig het woord solidariteit. Soms klinkt het door in de klimaatcrisis. Nederland heeft de mogelijkheden, de technieken en de financiën ons land climate proof te maken. We exporteren onze adaptatiekennis, hebben internationale contacten, zijn actief in diverse deltas. Het is business. Nu West Afrika nog. De Niger schreeuwt om adaptatieaandacht en watersolidariteit. Is het niet om te voorkomen dat nog meer Afrikanen op drift raken, dan is het wel omdat de rivier legio nieuwe kansen biedt. En het is wrang, maar solidariteit gaat een stuk makkelijker als er geld is. Wees gerust: in Niger zijn nieuwe olievelden aangeboord en nieuwe uraniumvelden gevonden. Adapt now, wereldwijd, maar zeker ook in West Afrika.