Inspirerend vergezicht
Door Jan Rotmans, DRIFT, Erasmus Universiteit
Duurzame mobiliteit biedt bewegingsvrijheid, verrijkt de beleving, faciliteert en maakt verbindingen tussen mensen en plekken. Deze voorwaarden garanderen ook optimale bereikbaarheid, betrouwbaarheid, veiligheid en betaalbaarheid. Duurzame mobiliteit anno 2009 is nog ver weg. Het mobiliteitsvraagstuk is een hardnekkig probleem, dat om een transitieaanpak vraagt. Een inspirerend vergezicht is hiervoor een voorwaarde, met een aantal mogelijke transitiepaden daar naartoe.
Anno 2049 zou een duurzaam mobiliteitssysteem gelaagd kunnen zijn, waarin iedereen zich in zijn eigen tempo kan verplaatsen op zijn eigen wijze. De drie dimensies van weg/ondergrond, water en lucht zijn optimaal op elkaar afgestemd, zodat files niet of nauwelijks meer voorkomen. Het onderscheid tussen collectief en individueel vervoer is vervaagd.
Allerlei hybride vormen zijn ontstaan: het gaat erom dat je komt waar je wilt zijn en mobiliteitsbedrijven leveren diensten op maat, zodanig dat je overal kunt komen waar je wilt - hoe je dat doet is van ondergeschikt belang. Je geeft aan wat je wilt (snelheid, comfort, service, goedkoop, weinig overstappen, etc.) en de mobiliteitsmakelaar geeft je een scala aan mogelijkheden en prijzen van deur tot deur en regelt je vervoer via een reismenu op maat. Een reismenu kan per individu worden samengesteld, maar ook voor een groep mensen: een gezin, wijk, straat, dorp, bedrijf of gemeenschap.
De auto heeft zijn status als icoon verloren, door de vele nadelen die hij met zich meebracht. Een auto hebben is in 2049 geen vanzelfsprekendheid meer, je gebruikt hem alleen als je hem echt nodig hebt en deelt hem met anderen. Het basisvoertuig is een zogenaamd metamorfose mobiel: een flexibel, zelfsturend voertuig voor 1 of 2 personen, uitbreidbaar tot 4,8 of12 mensen. Deze hybride en flexibele vorm kan variëren van een metro-achtig modulair stelsel tot een afgekoppelde module voor individueel vervoer. De metamorfoses worden elektrisch aangedreven, zijn volledig cradle-to-cradle en kunnen niet in botsing komen met elkaar. Ze brengen je snel, comfortabel en veilig waar je heen wilt; je kunt ze huren, leasen, kopen of delen met anderen.
Tijd en plaats zijn losgekoppeld, iedereen kan werken wanneer en waar hij/zij wil. Door het gebruik van flexibele werkplekken (zogenaamde Hubs, met de allermodernste voorzieningen) die beschikbaar zijn in elke wijk, elk dorp en elk stadsdeel kan men elk moment werken waar men wil. Slow travelling betekent dat reistijd niet meer als verloren tijd wordt beschouwd, maar als tijdswinst, een beleving op zich zelf, met mogelijkheden voor ontspanning.
Een mogelijk transitiepad naar zon duurzaam streefbeeld is Nederland Elektroland. Het hele mobiliteitssysteem is gebaseerd op elektriciteit die wordt opgewekt door zonne- en windenergie, alle voertuigen worden elektrisch aangedreven: van zelfsturende voertuigen tot scooters en van watertaxis tot fietsen.
Vanuit dit vergezicht en elektrisch pad is een te eenzijdige focus op de elektrische auto een groot risico. Het kan gemakkelijk leiden tot een lock-in die een werkelijk duurzaam mobiliteitssysteem in de weg staat. Het gaat niet om de elektrische auto, het gaat om een duurzaam mobiliteitssysteem wat waarschijnlijk elektrisch wordt aangedreven, met allerlei hybride vormen van mobiliteit.
Deze column is eerder verschenen in Change Magazine, Duurzame Mobiliteit, jaargang 5, nummer 2
03 november 2009