Laat melkveehouderij in 2009 echt duurzaam worden

Onlangs heeft de Europese Unie afgesproken om in 2015 geen melkquota meer
te hanteren. De zuivelindustrie mag dan zoveel produceren als zij zelf wil. Minister
Verburg gaat er vanuit dat een grotere melkproductie kan samengaan
met de verduurzaming van de zuivelsector. Floris de Graad van de Stichting Natuur
en Milieu vraagt Minister Verburg en de zuivelindustrie om daarvoor de invoer
van foute soja te stoppen en zich te houden aan de Europese richtlijnen.

Het melkquotum is in 1984 ingesteld om de melkplassen en boterbergen in Europa in te perken. Het geeft een boer het recht een bepaalde hoeveelheid koemelk te produceren. Onlangs is besloten om deze quota per 1 april 2015 helemaal af te schaffen. Het loslaten van het melkquotum en de onvermijdelijk groeiende Nederlandse melkproductie is een bedreiging voor het milieu. En niet alleen in Nederland. Het instellen van de melkquota had namelijk een onbedoeld, maar positief, bijeffect. Minder melk betekende namelijk minder koeien, en daarmee een rem op de milieuschade. Met het loslaten van de quota verdwijnt dit bijeffect en vrezen we een grotere productie. Daarmee zal de milieudruk groeien en natuur nog meer worden aangetast.

Milieudruk

De melkveehouderij zorgt voor ongeveer de helft van de ammoniakuitstoot in Nederland. Ammoniak zorgt voor een verschraling van de biodiversiteit: de natuur verliest er haar kleur mee. Voor methaan, een broeikasgas, is dat nog vele malen ernstiger. Ook buiten Nederland heeft de melkproductie effecten. Dit komt met name door de import van veevoer: behalve gras krijgt de koe namelijk krachtvoer, en dat voer bestaat deels uit sojameel.

Vroeger was dit een bijproduct van sojaolie, tegenwoordig wordt de sojaboon
hoofdzakelijk geteeld voor veevoer. Ons veevoer komt dus deels uit Brazilië en Argentinië. En door de toenemende melkproductie wordt hiervoor steeds meer tropisch bos gekapt om ruimte te maken voor de teelt, zoals voor het veevoer dat melkgigant Friesche Vlag gebruikt.

Minister Verburg heeft aangegeven dat de groei van de melkproductie niet ten koste moet gaan van het milieu. Een mooi streven, maar hoe denkt zij hiervoor te gaan zorgen? Ook nu de melkveesector niet veel groeit, lijdt het milieu hier ernstig onder. En de overheid kan de effecten van de groei van de melkveehouderij niet goed controleren en waar nodig inperken.

Stop de invoer van foute soja

Als de melkquota worden afgeschaft moeten de melkveebedrijven gebonden worden aan voorwaarden om een ecologisch drama te voorkomen. Allereerst moet de melkveesector eindelijk stoppen met de invoer van sojameel uit Brazilië en Argentinië, en dit vervangen door Europees veevoer of door soja die voldoet aan de Basel-criteria. Campina werkt nu bijvoorbeeld al met lijnzaad, dat heeft een gunstige invloed op de hoeveelheid soja. Het Duitse merk Landliebe van Campina gebruikt zelfs alleen nog maar Europees voer.

De kostprijs van deze producten ligt wel wat hoger dan prijs van de huidige sojateelt, maar de maatschappelijke kosten niet. Er wordt namelijk geen rekening gehouden met de kosten voor de vernietiging van het tropisch bos, de bodemdegradatie, het vervuilde water en de barre sociale omstandigheden waar de zuivelindustrie mede verantwoordelijk voor is.

Respecteer de Europese richtlijnen

Op de tweede plaats moeten de Europese richtlijnen worden gerespecteerd. Zo eist de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn dat we onze natuur ‘duurzaam in stand houden’, wat betekent dat we de natuur moeten beschermen en zo nodig moeten herstellen. De Nitraatrichtlijn geeft de grenzen aan voor het nitraatgehalte in ons grondwater en stelt daarmee eisen aan het gebruik van mest. In deze richtlijnen staat duidelijk omschreven hoe het milieu daarvan moet profiteren.

Daarnaast heeft Europa de NEC-richtlijn vastgesteld: deze zorgt voor een verbeterde luchtkwaliteit. Voor 2010 zijn er plafonds voor ammoniak en stikstof vastgesteld. Volgend jaar zullen naar verwachting de plafonds voor 2020 worden vastgesteld. Het lijkt er momenteel op dat minister Verburg geen actie onderneemt om ons land voor te bereiden om deze grenzen te respecteren.

Hoop

De zuivelindustrie heeft aangegeven duurzaam te willen zijn. Dat is een mooie belofte. Ook de visie van minister Verburg klinkt mooi. Maar feit is dat Nederland de laatste jaren haar milieugrenzen overschrijdt, en ongeremd de natuur en het milieu verstoort, hier en elders. Deze maand bleek uit de Climate Change Performance Index dat Nederland nog steeds in de achterhoede van 27 EU-landen staat.

We starten een nieuw jaar, hét moment voor goede voornemens. Beste Minister Verburg en zuivelindustrie, wilt u zich voornemen de invoer van foute soja te stoppen en wilt u zich houden aan de Europese richtlijnen? Wilt u dat beloven, en in 2009 uw ambities en beloftes omzetten in concrete acties? Het zou een prachtig geschenk zijn.

Stichting Natuur en Milieu